Abstrakt
I. W piśmiennictwie podkreśla się, że środki odwoławcze w polskim prawie procesowym wymagają zachowania formy pisemnej1. Zasada ta nie została wprawdzie wyrażona wprost, pośrednio potwierdza ją jednak art. 466 KPC, który zezwala pracownikowi i ubezpieczonemu działającemu bez adwokata lub radcy prawnego na złożenie środka odwoławczego ustnie do protokołu. W dacie uchwalania obowiązującego KPC jedynym w zasadzie nośnikiem pisma nadającym się do wykorzystania w postępowaniu cywilnym był arkusz papieru zdatny do zapisania ręcznie lub maszynowo. Rozwój innych, w szczególności elektronicznych sposobów zapisu i przekazu informacji, powszechny dostęp do Internetu oraz postępująca komputeryzacja sądów, zrodziły pytanie o możliwość posługiwania się w tym celu innymi technikami, a co się z tym łączy innymi niż pozostawienie w biurze podawczym lub przesyłka listowa drogami przekazu pisma właściwemu sądowi, w tym pocztą elektroniczną (e-mail).
Dopuszczalność korzystania z elektronicznej drogi komunikowania się z sądem w postępowaniu cywilnym jest przedmiotem odmiennych opinii w doktrynie. Część autorów wyraża mniej lub bardziej zdecydowanie pogląd, że wnoszenie pism procesowych drogą elektroniczną jest możliwe, nie precyzując granic, w jakich droga ta może być wykorzystywana2. Argumentację wspierającą to zapatrywanie opiera się przeważnie na judykaturze SN zezwalającej na wnoszenie pism procesowych za pomocą telefaksu3 oraz na przepisach ustawy z 18.9.2001 r. o podpisie elektronicznym4 (art. 5 ust. 2 i art. 58 ust. 2 PodElektrU) i ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne5. Prezentowane jest również odmienne stanowisko, w którym podkreśla się, że elektroniczna forma pisma procesowego dopuszczalna jest de lege lata wyłącznie w wypadkach wskazanych w ustawie, co koresponduje z treścią art. 125 § 2 (obecnie – art. 125 § 21 – uw. P.G.) KPC6, a w pozostałym zakresie pismo w tej postaci nie wywołuje skutków prawnych związanych z wniesieniem pisma procesowego7. Również w judykaturze kwestia ta nie jest postrzegana w pełni jasno8. Jakkolwiek Sąd Najwyższy nie miał do niedawna okazji podjąć jej w sposób całościowy, niektóre orzeczenia mogą sugerować zasadniczą akceptację składania pism drogą elektroniczną (w postaci elektronicznej)9, podczas gdy w innych możliwość taka jest negowana przede wszystkim z powołaniem się na art. 125 § 2 (art. 125 § 21) KPC10.
II. Sposobność do wyjaśnienia tych rozbieżności dało SN zagadnienie prawne przedstawione w sprawie, w której środek odwoławczy (zażalenie) na postanowienie o umorzeniu postępowania w następstwie nieuzupełnienia braków pozwu wniesionego w elektronicznym postępowaniu upominawczym i przekazanego sądowi właściwości ogólnej (art. 50537 § 1 zd. 2 w zw. z art. 50533 § 1 KPC) zostało wniesione w postaci elektronicznej – jako dokument elektroniczny opatrzony podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu, stanowiący załącznik do e-maila wysłanego na adres poczty elektronicznej sądu a quo, a następnie wydrukowane przez pracownika sądu i opatrzone prezentatą biura podawczego.
Odpowiadając na przedstawione pytania11 w [...]