Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono kluczowe podobieństwa i różnice pomiędzy regulacjami odnoszącymi się do wpływu ogłoszenia upadłości na toczące się postępowania sądowe dotyczące masy upadłości, które obowiązują od dnia 3.5.2012 r. w związku z wejściem w życie w tym dniu ustawy z 16.9.2011 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw1, w porównaniu z rozwiązaniami ustawowymi obowiązującymi przed tym dniem2. Wyjaśnione zostały zasadnicze kwestie wiążące się z uregulowaniem problematyki wpływu ogłoszenia upadłości na toczące się postępowania sądowe dotyczące masy upadłości w zakresie obowiązującym po 3.5.2012 r. W części pierwszej omówiono regulacje odnoszące się do wpływu ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na toczące się postępowania sądowe obowiązujące przed 3.5.2012 r. i po 3.5.2012 r., cele zmian wprowadzonych ZmKPCU11 dotyczących wpływu ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na toczące się postępowania sądowe oraz wybrane, ze względu na zakres podjętych w artykule rozważań, kwestie intertemporalne wiążące się z obowiązywaniem ZmKPCU11.
Cel i zakres analizy
W pierwszej kolejności należy ustalić zakres wyżej określonego przedmiotu analizy. Jego granice wyznaczają zmiany wprowadzone mocą art. 1 pkt 20–22 ZmKPCU11. Jak wynika z tego przepisu, znowelizowano art. 174 § 1 pkt 4 i § 3, art. 180 § 1 pkt 5 i art. 1821 KPC w zakresie uregulowań odnoszących się do wpływu ogłoszenia upadłości likwidacyjnej na toczące się postępowania sądowe dotyczące masy upadłości, które zostały wszczęte przez dłużnika lub przeciwko niemu przed dniem jej ogłoszenia. Oznacza to, że ustawodawca dokonał zmian w rozwiązaniach obejmujących przede wszystkim strukturę dynamiczną takich postępowań sądowych3. W związku z tym zagadnienia odnoszące się do elementów statycznych postępowań sądowych dotyczących masy upadłości nie będą stanowiły przedmiotu szerszych rozważań.
Z punktu widzenia tak określonego celu i zakresu analizy istotne jest ustosunkowanie się do następujących kwestii:
- celu i zakresu zmian wprowadzonych ZmKPCU11 do KPC;
- regulacji intertemporalnych wiążących się z obowiązywaniem ZmKPCU11 w zakresie zmian wprowadzonych tą ustawą, które stanowią przedmiot analizy niniejszego opracowania;
regulacji odnoszących się do sposobów wstąpienia syndyka do postępowania dotyczącego masy upadłości wszczętego przez dłużnika lub przeciwko niemu przed ogłoszeniem upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 i art. 180 § 1 pkt 5 KPC w brzmieniu nadanym ZmKPCU11.
Cel i zakres zmian wprowadzonych ZmKPCU11 do Kodeksu postępowania cywilnego
Dla ukazania celu i zakresu zmian wprowadzonych ZmKPCU11 do KPC, konieczne jest przedstawienie regulacji odnoszących się do wpływu ogłoszenia upadłości na toczące się postępowania sądowe obowiązujące przed 3.5.2012 r. oraz po tym dniu, a także przyczyn i celów, jakie chciał osiągnąć ustawodawca przez wprowadzenie rozwiązań ustawowych zawartych w art. 1 pkt 20–22 ZmKPCU11, tj. art. 174 § 1 pkt 4, art. 174 § 3, art. 1821 KPC.
1) Regulacje odnoszące się do wpływu ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na toczące się postępowania sądowe obowiązujące przed 3.5.2012 r.
Kształt regulacjom odnoszącym się do wpływu ogłoszenia upadłości na toczące się sądowe postępowania dotyczące masy upadłości, które obowiązywały przed 3.5.2012 r., nadał art. 1 pkt 6, 7, 9 ustawy z 16.11.2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw4, który wszedł w życie 20.3.2007 r. Zmiany wprowadzone tą ustawą dotyczyły trzech przepisów.
Treść art. 174 § 1 pkt 4 KPC została dostosowana do art. 139 ust. 1 i art. 144 ust. 1 PrUpN w ten sposób, że zastąpiono w pierwszym przepisie wyrażenie w brzmieniu: „jeżeli spór dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy”, sformułowaniem: „jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości” oraz uzupełniono o to, że postępowanie ulega zawieszeniu w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, gdy strona została pozbawiona prawa zarządu masą upadłości albo ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku powoda. Wprowadzenie takiego rozróżnienia w art. 174 § 1 pkt 4 KPC wynikało z tego, że przepis ten, obowiązujący po 1.10.2003 r., w brzmieniu nadanym art. 525 PrUpN5, nie przewidywał takiej dystynkcji. Wobec tego powstały wątpliwości, czy regulacja z art. 174 § 1 pkt 4 KPC, w brzmieniu obowiązującym przed 20.3.2007 r., obejmuje wyłącznie przypadek ogłoszenia upadłości z opcją likwidacji, czy również – upadłości z możliwością zawarcia układu, a jeżeli tak – to jakiego rodzaju upadłość układową.
| Według postanowienia SA w Krakowie z 2.11.2004 r.6 art. 174 § 1 pkt 4 KPC znajdował zastosowanie wyłącznie w przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej strony. Zdaniem sądu podejście takie podyktowane jest art. 543 i 544 PrUpN, zgodnie z którymi ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o postępowaniu upadłościowym, rozumie się przez to postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku upadłego, gdy zaś mowa o postępowaniu układowym, rozumie się przez to także postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu. W ocenie sądu przepisami odrębnymi są przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Teza ta spotkała się z negatywną oceną Z. Miczka7. Dla jej uzasadnienia wskazano, że art. 543 PrUpN mówi verba legis o postępowaniu upadłościowym, zaś art. 174 § 1 pkt 4 KPC stanowi o ogłoszeniu upadłości. Sformułowania te, w opinii autora, nie są równoważne i muszą być wykładane inaczej niż przyjął sąd. Stąd glosator uznał, że art. 174 § 1 pkt 4 KPC znajduje zastosowanie także w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, niezależnie od tego, czy upadłemu powierzono zarząd masą upadłości, czy go odjęto. |
Mocą art. 1 pkt 9 ZmKPCU06 wprowadzono [...]