Abstrakt

Poniższe opracowanie ma na celu omówienie praktyki stosowanej przez organy paszportowe oraz sądy rodzinne w sprawach o wydanie dokumentów paszportowych osobom małoletnim, a w szczególności, gdy z wnioskiem o wydanie paszportu imieniem małoletniego występują jego rodzice, opiekunowie prawni lub inne osoby.

Stan prawny

Zasady dotyczące wydawania paszportów regulują przepisy ustawy z 13.7.2006 r. o dokumentach paszportowych¹ oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16.8.2010 r. w sprawie dokumentów paszportowych². Zgodnie z przepisem art. 3 DokPaszpU, każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić wyłącznie w przypadkach przewidzianych w ustawie.

1) Obywatelstwo polskie osoby małoletniej

Zgodnie z ustawą z 15.2.1962 r. o obywatelstwie polskim³ dziecko nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, gdy oboje rodzice są obywatelami polskimi lub jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane⁴ bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa. Dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa.

Może również wystąpić sytuacja, gdy jedno z rodziców dziecka jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa. Przez urodzenie dziecko nabywa obywatelstwo polskie. Jednak rodzice mają prawo zgodnego wyboru obywatelstwa obcego państwa. W ciągu 3 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka mogą przed właściwym organem złożyć oświadczenia o wyborze dla niego obywatelstwa państwa obcego, którego obywatelem jest jeden z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo⁵. Należy stąd wnosić, że po upływie zakreślonego przepisem ustawy terminu 3 miesięcy i braku zgodnego oświadczenia rodziców o wyborze obywatelstwa obcego państwa dziecko nabywa obywatelstwo polskie. W braku porozumienia między rodzicami co do obywatelstwa dziecka każdy z rodziców może, w terminie 3 miesięcy od daty urodzenia się dziecka, wystąpić do sądu o rozstrzygnięcie w trybie art. 97 § 2 KRO⁶.

Ustawodawca nie pozbawił przy tym samego dziecka prawa do podejmowania decyzji w kwestii nabycia obywatelstwa polskiego w przypadku, gdy uzyskało ono obywatelstwo obcego państwa w drodze decyzji rodziców lub gdy w braku porozumienia między nimi rozstrzygnął o tym sąd rodzinny. Mianowicie, zgodnie z przepisem art. 6 ust. 3 ObPolU jeżeli dziecko, które ukończyło lat 16, a przed upływem 6 miesięcy od dnia osiągnięcia pełnoletności złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia, nabywa obywatelstwo polskie.

Zmiany w ustaleniu osoby albo obywatelstwa jednego lub obojga rodziców podlegają uwzględnieniu przy określeniu obywatelstwa dziecka, jeżeli nastąpiły przed upływem roku od dnia urodzenia się dziecka⁷. Trzymiesięczny termin określony w przepisie art. 6 ust. 1 i 2 ObPolU liczy się od dnia, w którym zmiana została ustalona.

Zmiany w ustaleniu osoby ojca, wynikające z orzeczenia sądu wydanego na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa lub o unieważnienie uznania, podlegają uwzględnieniu przy określeniu obywatelstwa dziecka, chyba że osiągnęło ono już pełnoletność. Jeżeli dziecko ukończyło 16 lat, zmiana obywatelstwa może nastąpić jedynie za jego zgodą.

Nabycie polskiego obywatelstwa przez dziecko może również nastąpić w wyniku nadania obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom, jeżeli pozostaje ono pod ich władzą rodzicielską. Nadanie obywatelstwa polskiego tylko jednemu z rodziców rozciąga się na dziecko, jeżeli pozostaje wyłącznie pod jego władzą rodzicielską, albo drugi z rodziców jest obywatelem polskim lub drugi z rodziców wyraził zgodę przed właściwym organem na nabycie przez dziecko obywatelstwa polskiego.

Dziecku pozostającemu pod opieką obywatelstwo polskie może być nadane jedynie za zgodą opiekuna wyrażoną w odpowiednim oświadczeniu złożonym przed właściwym organem po uprzednim zadośćuczynieniu wymogom właściwego prawa obcego. Nadanie lub rozciągnięcie nadania obywatelstwa polskiego na dziecko, które ukończyło 16 lat, następuje jedynie za jego zgodą.

2) Dokument paszportowy

Jak już wcześniej zaznaczono, każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Z prawa tego nie wynika, że [...]