Abstrakt
Ustawą z 6.11.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1431), która weszła w życie 13.6.2009 r., zmieniony został art. 58 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i dodany został § 1a poprzez wprowadzenie porozumienia małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, popularnie zwane porozumieniem małżonków lub planami wychowawczymi.
Orzekanie o władzy rodzicielskiej
Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 58 § 1 KRO, sąd orzekając rozwód ma obowiązek rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków, o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z rodziców jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienia małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeśli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Uzupełnieniem tej regulacji jest dodany § 1a, zgodnie z którym sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego rodzica do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1 i jest uzasadnione oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Orzekając o pozostawieniu władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, sąd ustala miejsce pobytu dziecka u jednego z nich.
Artykuł 58 § 1a KRO przewiduje zatem dwie możliwości rozstrzygnięcia sądu w zakresie władzy rodzicielskiej:
1) poprzez powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka; albo
2) poprzez pozostawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, na ich zgodny wniosek, jeśli przedstawili porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie i jest ono zgodne z dobrem dziecka i uzasadnione jest oczekiwanie, że będą współpracować w sprawach dziecka.
Przyczyną, dla której ustawodawca zdecydował się na takie rozwiązanie w zakresie orzekania w rozwodzie o władzy rodzicielskiej miało być uniknięcie przypadkowości i pochopności rozstrzygnięć pozostawiających pełnię władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Chodzi o to, żeby sąd w sprawie rozwodowej pozostawiając władzę rodzicielską obojgu rodzicom, będącym w rozłączeniu, należycie zbadał realne możliwości zgodnego jej wykonywania mając na uwadze przede wszystkim dobro dziecka. Elementem postępowania w sprawie rozwodowej ma być zgodne przedstawienie przez rozwodzących się małżonków porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, warunkujące jej pozostawienie obojgu rodzicom. W uzasadnieniu projektu zmian wskazano, że rodzicom pomocą będą służyć psycholodzy specjaliści zatrudnieni w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych. Taki model rozwiązania problemów związanych z orzekaniem o władzy rodzicielskiej w rozwodzie został zaczerpnięty z prawa amerykańskiego1.
Porozumienie jest sporządzane przez rodziców i przedstawiane sądowi do akceptacji. Sąd ocenia porozumienie stron przy uwzględnieniu dwóch kryteriów:
- zgodności z dobrem dziecka,
- prawdopodobieństwa, że rodzice będą współdziałać w sprawach dziecka.
Jak nietrudno się domyślić, decydujące znaczenie dla sądu przy rozstrzyganiu o władzy rodzicielskiej ma dobro dziecka. Jednak pamiętać należy, że [...]