Abstrakt

W niniejszym artykule analizie poddano zagadnienie kontradyktoryjności postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości wszczętego na wniosek wierzyciela. W części II omówione zostały środki prawne umożliwiające wierzycielowi występującemu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości udowodnienie okoliczności istotnych dla wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w przedmiocie upadłości, czyli: możliwość ustanowienia tymczasowego nadzorcy sądowego, korzystania z informacji zawartych w rejestrze przedsiębiorców, uzyskania informacji co do prowadzenia przeciwko dłużnikowi postępowania egzekucyjnego, złożenia wniosku dowodowego uwzględniającego treść art. 23 ust. 1 PrUpN i wniosku o przeprowadzenie przez sąd wysłuchania dłużnika. Autor zaznacza, że przepisy dotyczące postępowania w przedmiocie upadłości nie wprowadzają prekluzji w zakresie przeprowadzonego w jego ramach postępowania dowodowego, tak więc składanie przez strony wniosków dowodowych należy dopuścić na każdym etapie. Analizie poddano także treść art. 22 ust. 1 pkt 3 PrUpN co do oznaczonego w nim wymogu uprawdopodobnienia przez wierzyciela okoliczności uzasadniających wniosek o ogłoszenie upadłości.

Obowiązek wykazania przez wnioskodawcę przesłanek do ogłoszenia upadłości

Pomijając przedstawioną w części I argumentację podważającą pogląd o realizacji grupowego interesu wierzycieli w ramach postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości wszczętego przez jednego wierzyciela i bazując na zakorzenionej w polskim procesie cywilnym zasadzie kontradyktoryjności stwierdzić z całą stanowczością należy, że nieuzasadniona jest teza, jakoby obowiązkiem wierzyciela było tylko uprawdopodobnienie przesłanek ogłoszenia upadłości, i to już bez rozróżniania ich na pozytywne i negatywne, a nie ich udowodnienie. Powyższy pogląd ma zaś wynikać z tego, że wierzyciel nie ma przewidzianych prawem możliwości ustalenia stanu majątkowego dłużnika, w związku z czym jego obowiązkiem jest wyłącznie sformułowanie niedotkniętego brakami formalnymi wniosku o ogłoszenie upadłości, w którym ma uprawdopodobnić podstawy do jej ogłoszenia, nie będąc już wszakże zobowiązanym do ich udowodnienia na etapie postępowania przypadającego po nadaniu biegu wnioskowi. Odnosząc się w pierwszej kolejności do sygnalizowanej bezradności wierzyciela w zakresie ustalenia stanu majątku dłużnika istotnego z punktu widzenia postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości, to należy zgodzić się z tym, że wierzyciel nie będzie miał raczej możliwości zbadania sytuacji ekonomicznej dłużnika w oparciu o jego dokumentację księgową, albowiem z pewnością dłużnik jej nie udostępni. Gdyby wierzyciel planujący wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości mógł ustalić tylko w oparciu o wspomnianą dokumentację okoliczności faktyczne dotyczące sytuacji ekonomicznej dłużnika, wówczas bez wątpienia pogląd sądu odwoławczego zasługiwałby na aprobatę. Podkreślenia jednak wymaga, że brak wglądu wnioskodawcy – wierzyciela do rzeczonej dokumentacji nie stanowi żadnej przeszkody do precyzyjnego i wyczerpującego ustalenia tego, jak przedstawia się sytuacja majątkowa dłużnika istotna z punktu widzenia analizy przez sąd, w szczególności negatywnych przesłanek ogłoszenia upadłości. Podnieść należy, że wierzyciel, występując z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, dysponuje szerokim wachlarzem środków prawnych, za pośrednictwem których jest władny udowodnić, a nie jedynie uprawdopodobnić okoliczności istotne dla wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości.

1) Ustanowienie tymczasowego nadzorcy

Po pierwsze i co najistotniejsze, wierzyciel inicjujący postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości może już w samym wniosku o ogłoszenie upadłości domagać się zabezpieczenia majątku dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, który zgodnie z art. 38 ust. 1 PrUpN, stanowi podstawowy sposób zabezpieczenia majątku dłużnika stosowany w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Istotne tutaj jest to, że tymczasowy nadzorca sądowy, na podstawie art. 38 ust. 1 w zw. z art. 168 ust. 1 PrUpN, sporządza każdorazowo sprawozdanie, w którym, jak wskazuje przynajmniej moja praktyka, opisuje poczynione przez siebie ustalenia w zakresie:

• aktualnej sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika, w szczególności składu, stanu (stopnia zużycia) i wartości jego majątku oraz realności jego szybkiego zbycia, przede wszystkim w sytuacji ewentualnego braku u dłużnika płynnych aktywów finansowych niezbędnych do pokrycia wydatków, które zaktualizują się w razie ewentualnego ogłoszenia upadłości na wstępnym etapie właściwego postępowania upadłościowego;
• zabezpieczeń rzeczowych ustanowionych na majątku dłużnika¹;
• realnych możliwości wyegzekwowania należności przysługujących dłużnikowi;
• wysokości posiadanej przez dłużnika gotówki oraz aktualnych źródeł i wysokości przychodów uzyskiwanych przez dłużnika;
• ponoszonych przez dłużnika comiesięcznych kosztów jego funkcjonowania, w tym
• związanych ze stanem ewentualnego zatrudnienia u dłużnika;
• prognozowanych [...]