Abstrakt

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza dopuszczalności wykonywania przez sędziego-komisarza czynności kontrolnych w zakresie sporządzonej i przekazanej przez syndyka, nadzorcę sądowego, czy zarządcę listy wierzytelności, jeszcze przed nadaniem jej biegu, tj. w czasie przed wydaniem przez sędziego-komisarza zarządzenia nakazującego, na podstawie art. 255 ust. 1 PrUpN, obwieszczenie i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o sporządzeniu listy wierzytelności. Autor uzasadnia, że korzystanie przez sędziego-komisarza z przewidzianych dla niego w art. 152 ust. 1 PrUpN uprawnień kontrolnych nad czynnościami syndyka, polegających na dokonywaniu formalnej kontroli sporządzonej przez syndyka listy wierzytelności znajduje przede wszystkim normatywne oparcie w przepisach PrUpN. Prawidłowa kontrola listy wierzytelności dokonywana przez sędziego-komisarza powinna polegać na skonfrontowaniu jej formy i treści nie tylko z brzmieniem art. 245 PrUpN, ale przede wszystkim z treścią zgłoszeń wierzytelności, na podstawie których syndyk sporządził listę wierzytelności.

Wprowadzenie

Postępowanie w przedmiocie ustalania listy wierzytelności stanowi jeden z etapów właściwego postępowania upadłościowego, tj. postępowania toczącego się po wydaniu przez sąd pozytywnego orzeczenia w przedmiocie wniosku o ogłoszenie upadłości danego podmiotu posiadającego oczywiście zdolność upadłościową. Listę wierzytelności należy bez wątpienia uznać za centralną, wręcz podstawową instytucję postępowania upadłościowego. Wyznacza ona bowiem przede wszystkim krąg podmiotów uprawnionych do uczestniczenia – poza samym upadłym – w przedmiotowym postępowaniu w charakterze jego uczestników (stron), w szczególności zaś poprzez partycypowanie w podziale funduszów masy upadłości uzyskanych z jej likwidacji, w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku. W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, lista wierzytelności wyznacza z kolei krąg podmiotów uprawnionych do głosowania nad propozycjami układowymi, jak również, co do zasady, wyznacza zakres wierzytelności podlegających restrukturyzacji w drodze układu.

Zgodnie z art. 244 ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze¹ lista wierzytelności jest sporządzana przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę w zależności od tego, czy postępowanie upadłościowe obejmuje likwidację majątku upadłego (art. 156 ust. 1 PrUpN), czy też jest prowadzone w celu zawarcia układu, a upadłemu pozostawiono zarząd nad jego majątkiem (art. 156 ust. 2 PrUpN), albo pozbawiono go takiego zarządu choćby co do części jego majątku (art. 156 ust. 3 PrUpN). Syndyk, nadzorca sądowy, czy zarządca powinien, stosownie do art. 244 PrUpN, poprzedzić sporządzenie listy wierzytelności sprawdzeniem zgłoszonych wierzytelności². Owo sprawdzenie, o czym stanowi z kolei art. 243 PrUpN, polega z kolei na ustaleniu, czy zgłoszona wierzytelność znajduje potwierdzenie w księgach rachunkowych lub innych dokumentach upadłego albo we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach. Następnie syndyk, nadzorca sądowy, jak również zarządca, zobowiązani są wezwać upadłego do złożenia w zakreślonym terminie oświadczenia, czy wierzytelność uznaje. Po wyczerpaniu powyższego trybu syndyk, nadzorca sądowy, zarządca jest zobowiązany przystąpić do sporządzenia listy wierzytelności, która powinna spełniać wymogi określone dla niej wyczerpująco przez ustawodawcę w art. 245 PrUpN, przede wszystkim w art. 245 ust. 1 PrUpN. Trudno w tym przypadku mówić o tym, że przepis art. 245 PrUpN reguluje wymogi (warunki) formalne listy wierzytelności w takim znaczeniu, w jakim pojęcie to jest używane w postępowaniu cywilnym dla pism procesowych. Nie powinno bowiem ulegać wątpliwości, że lista wierzytelności nie stanowi pisma procesowego, skoro zgodnie z art. 125 § 1 KPC pismo procesowe ma obejmować wnioski i oświadczenia stron składane poza rozprawą, a przecież najmniejszych wątpliwości nie budzi kwestia, że syndyk, nadzorca sądowy oraz zarządca nie są stronami postępowania upadłościowego, albowiem systematyka PrUpN jako uczestników, czyli jako strony tego postępowania, wymienia tylko i wyłącznie samego upadłego oraz jego wierzycieli³. Stąd też uzasadniony jest wniosek, że składana lista wierzytelności nie może być uznana za pismo procesowe, a za pewien swoisty rodzaj dokumentu o charakterze procesowym, przekazywanego sędziemu-komisarzowi stosownie do art. 255 ust. 1 PrUpN. Kategoryczne brzmienie powołanego przepisu sugeruje wprowadzenie przez ustawodawcę bezwzględnego i niejako automatycznego obowiązku sędziego-komisarza „upublicznienia” faktu sporządzenia listy wierzytelności poprzez wskazane w art. 255 ust. 1 PrUpN, obwieszczenie i ogłoszenie o jej sporządzeniu, albowiem art. 255 ust. 1 PrUpN stanowi jedynie, że syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca przekazuje listę wierzytelności sędziemu-komisarzowi, który o jej sporządzeniu ogłosi przez obwieszczenie i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Dopiero zastosowanie przez sędziego-komisarza w toku prowadzonego postępowania upadłościowego art. 255 ust. 1 PrUpN pozwala na [...]