Abstrakt
Artykuł przedstawia ważne z punktu widzenia praktyki zagadnienie dopuszczalności zamieszczania postanowień umownych, o których mowa w art. 69 ust. 2 i art. 52 ust. 2 ustawy z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe1, w stanowiącym wzorzec umowy regulaminie. Zgodnie z obowiązującą regulacją ustawową (art. 109 PrBank) bank jest uprawniony określać w regulaminie warunki umów kredytowych, jak również warunki otwierania i prowadzenia rachunków bankowych, a zgodnie z przedstawioną w niniejszym artykule argumentacją i analizą przepisów oraz orzecznictwa przyjąć należy, że nadmieniona praktyka jest zgodna z prawem również w przypadku umów kredytu konsumenckiego.
Charakter prawny wzorców umów
Zgodnie z treścią art. 384 § 1 KC, regulamin stanowi jedną z postaci wzorca umowy ustalonego przez jedną ze stron umowy. W doktrynie pojawiły się trzy główne koncepcje dotyczące charakteru prawnego wzorców umowy.
Pierwsza, przypisywała wzorcom umowy charakter norm prawnych ze względu na szczególne kompetencje przyznane podmiotom wydającym wzorce. Obecnie, z uwagi na fakt, że Konstytucja przewiduje zamknięty katalog źródeł prawa jednoznaczne jest, iż wzorcom umowy nie można przypisać ww. charakteru.
Druga koncepcja zakłada, że wzorce umowy kształtują treść umowy w taki sam sposób jak oświadczenia woli, zaś ich moc wiązania opiera się na woli stron zawierających umowę (wiązanie vi consensus). W świetle tej koncepcji wzorce umowy są objęte porozumieniem stron i nie mogą być oceniane jako zewnętrzne w stosunku do samej umowy. Dlatego mają do nich zastosowanie wszystkie przepisy dotyczące oświadczeń woli m.in. dotyczące ich ważności (art. 58 KC) oraz wykładni (art. 65 KC).
Trzecia koncepcja zakłada, że wzorce umowy nie mieszczą się w kategorii oświadczeń woli, lecz stanowią dodatkowy, poza wymienionymi w art. 56 KC (oświadczenie woli, ustawa, zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje), instrument kształtowania treści stosunku prawnego. W świetle tej koncepcji wzorzec jest elementem zewnętrznym wobec umowy dopełniającym treść stosunku prawnego tak jak zasady współżycia społecznego czy ustalone zwyczaje. Zwolennicy przedmiotowej koncepcji wskazują, że wzorzec umowy może obowiązywać bez zgody kontrahenta, a zatem nie można tu mówić o wiązaniu vi consensus.
Podzielić należy kontrargument [...]