Abstrakt
Nininiejszy artykuł dotyczy art. 3 ustawy z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji1. W przepisie tym zamieszczono definicję czynu nieuczciwej konkurencji zawierającą m.in. odwołanie do klauzuli generalnej dobrych obyczajów, której brak definicji ustawowej powodować może problemy przy podjęciu próby doprecyzowania tego pojęcia2. Celem artykułu jest w szczególności zwrócenie uwagi na możliwe następstwa prawne związane z zastosowaniem art. 3 ZNKU, w aspekcie wspomnianej klauzuli generalnej. Dyferencja zapatrywań, rodzących się na tle wymienionego wyżej przepisu, implikuje rozbieżności interpretacyjne, zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie. W artykule przedstawiono wskazówki co do interpretacji tego pojęcia proponowane w doktrynie i judykaturze, a także w odniesieniu do celu ustawy i wykładni systemowej. W konkluzji możliwe było sformułowanie przesłanek, których kumulatywne spełnienie jest niezbędne do uznania, że doszło do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji.
Znaczenie art. 3 ZNKU – uwagi ogólne
Po pierwsze, wskazać należy, że ex definitione czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta (por. ust. 1 ZNKU). Jak stanowi z kolei art. 3 ust. 2 ZNKU, czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.
W piśmiennictwie, na tle omawianego artykułu wskazano, że rozpatrywanie prawa pozytywnego bez próby jego aksjologicznego uzasadnienia sprowadza je na pozycje czysto instrumentalne3. Dostrzega się zatem potrzebę odwołania do pewnych wartości, wyrażanych implicite przez rzeczony przepis, tym samym, nawiązania do nauki o wartościach czy też ogólnej teorii wartości (gr. aksios – godny, cenny). Stąd też, dookreślenie znaczenia klauzuli generalnej „dobrych obyczajów”, pozostawiono judykaturze oraz jurysprudencji. Wspomnieć w związku z tym należy, że konotacje pojęcia „obyczaj” mogą być różne. Etymologicznie pochodzącemu od łac. mos, moris – obyczaj, zwyczaj, wyrazowi nadaje się następujące znaczenia:
1) powszechnie przyjęty, tradycyjny sposób postępowania w danych okolicznościach;
2) sposób postępowania, zachowania, charakterystyczny dla danego człowieka;
3) zasady etyczne i moralne (zwykle w l. mn.), którymi ktoś się kieruje4.
Niewątpliwie, przepis art. 3 ust. 1 ZNKU i zawarta w nim norma, jako klauzula generalna, odsyła m.in. do systemu ocen i norm pozaprawnych, a mianowicie do dobrych obyczajów, które rozumiane są w różny sposób. ZNKU nie definiuje zatem pojęcia „dobrych obyczajów”, które nie są normami prawnymi, a stanowią raczej normy postępowania. Nie można pominąć, że ustawa z 16.9.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw5, w art. 1 pkt 1 w zw. z art. 9 ust. 1 i 2, nadaje nowe brzmienie art. 3 KPC, poprzez uwzględnienie również dobrych obyczajów. Przepis ten z dniem 3.5.2012 r. stanowił będzie, że strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody.
Znaczenie art. 3 ZNKU – uwagi szczegółowe
Przyjąć można, że „dobre obyczaje” rozumieć należy podobnie do zasad współżycia społecznego, choć nie są to terminy w pełni synonimiczne. Uznaje się je za [...]