Abstrakt
I. W obszarze zainteresowań Sądu Najwyższego znalazło się niedawno ciekawe zagadnienie dopuszczalności ustanowienia odrębnej własności lokalu w budynku, obejmującym tylko jeden samodzielny lokal w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali1. Potrzeba rozstrzygnięcia tej kwestii powstała na tle stosunków spółdzielczych, w związku z dążeniem osób, którym przysługiwało spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, do przekształcenia tego prawa w odrębną własność2. Poddany ocenie sądu przypadek zajmowania przez lokal całego, a jednocześnie jedynego na gruncie budynku, stał się podstawą do wyrażenia w uchwale z 19.11.2010 r., III CZP 85/103, stanowiska, że: „W budynku, który obejmuje tylko jeden lokal, nie można ustanowić odrębnej własności tego lokalu”.
Tak szerokie ujęcie tezy, pomijające spółdzielczy kontekst analizowanej przez sąd sytuacji, było skorelowane z równie szeroko sformułowanym pytaniem Sądu Okręgowego, który wystąpił o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego. Dopiero w uzasadnieniu uchwały wskazano, że w opisanej wyżej sytuacji nie powstaje wprawdzie roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, lecz osoba uprawniona z tytułu spółdzielczego prawa do lokalu nie jest pozbawiona ochrony. Na podstawie art. 52 SpółMieszkU per analogiam może bowiem żądać przeniesienia prawa własności całej nieruchomości gruntowej, zabudowanej budynkiem. Takie rozstrzygnięcie problemu, możliwe dzięki stosowaniu unormowań SpółMieszkU, nie pozbawia jednak aktualności pytania o dopuszczalność ustanowienia odrębnej własności jedynego lokalu w jedynym budynku na nieruchomości gruntowej. Zagadnienie to ma bowiem wymiar wykraczający poza stosunki spółdzielcze, a właściwym, niejako naturalnym środowiskiem pozostają dlań przypadki objęte wprost działaniem regulacji WłLokU. Wówczas bowiem z całą ostrością rysuje się pytanie, czy w opisanej wyżej sytuacji właścicielowi przysługuje uprawnienie do ustanowienia odrębnej własności lokalu.
II. Z motywów uchwały wynika, że SN odpowiedział na to pytanie przecząco, negując taką możliwość w ogóle, a nie tylko w związku z dostrzeżeniem w badanej przezeń sprawie innego, bardziej adekwatnego rozwiązania, sięgającego do analogicznego stosowania art. 52 SpółMieszkU. Zdaniem sądu, jeśli na nieruchomości gruntowej znajduje się jeden budynek, do powstania odrębnej własności lokalu może dojść tylko w razie [...]