Abstrakt

I. Przepisy KPC o doręczeniach mają na celu umożliwienie adresatowi zapoznania się z treścią kierowanego do niego pisma. Pełnią one tym samym istotną gwarancyjną funkcję, warunkując dochowanie standardów rzetelnego procesu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 EKPCz). Z funkcją tą korespondują daleko idące sankcje, które może pociągać za sobą ich naruszenie (art. 379 pkt 5 i art. 401 pkt 2 KPC). Jednocześnie przepisy te muszą być skonstruowane w taki sposób, aby skuteczność doręczenia nie zależała wyłącznie od rzeczywistego zapoznania się z pismem. Rozwiązanie takie uzależniałoby bowiem dokonanie doręczenia wraz ze wszystkimi wiążącymi się z nim konsekwencjami procesowymi od dobrej woli adresata, co mogłoby łatwo doprowadzić do udaremnienia możliwości uzyskania efektywnej ochrony prawnej przez stronę przeciwną.

W świetle KPC zasadą jest dokonywanie doręczenia do rąk własnych adresata (tzw. doręczenie właściwe). Ponieważ doręczenie w ten sposób nie zawsze jest możliwe, ustawodawca przewiduje od tej reguły szereg wyjątków, będących wyrazem kompromisu między dążeniem do zapewnienia sprawnego dochodzenia roszczeń i koniecznością ochrony pozwanego. Jedno z tych odstępstw przewiduje art. 139 § 1 KPC zezwalający na dokonanie doręczenia przez złożenie pisma w placówce pocztowej operatora publicznego (tzw. doręczenie przez awizo). Doręczenie tym sposobem stanowi ultima ratio wśród unormowanych w KPC trybów doręczenia i jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy nie jest możliwe doręczenie do rąk adresata lub osobom określonym w art. 138 KPC¹. W powiązaniu z przepisami aktów wykonawczych² i stanowiskiem judykatury przepis art. 139 § 1 KPC pozwala dokonać skutecznego doręczenia nawet wówczas, gdy nie ma wątpliwości, że pismo do adresata nie dotarło, ponieważ nie zostało odebrane z placówki pocztowej³. Nie chodzi tu zatem o wzruszalne domniemanie, że adresat pismo otrzymał, lecz o doręczenie jako czynność konwencjonalną, która odrywa się znacząco od słownikowego znaczenia słowa „doręczenie”⁴.

II. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że doręczenie na podstawie art. 139 § 1 KPC zakłada, że adres osoby, do której pismo zostało skierowane, jest prawidłowy, czyli że adresat faktycznie pod nim zamieszkuje⁵. W związku z tym, ponieważ dokonując pierwszego doręczenia w sprawie sąd zazwyczaj opiera się na adresie wskazanym przez powoda, w praktyce pojawiają wątpliwości, czy rozważany sposób doręczenia może zostać wykorzystany względem pierwszego pisma w sprawie. Dotychczasowa judykatura SN nie [...]