Abstrakt

W niniejszym artykule przedstawiono zagadnienie uznawania sp zoz za przedsiębiorcę zarówno w świetle ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej¹, jak i przesłanek warunkujących przyznanie statusu prawnego przedsiębiorcy w świetle innych niż DziałLeczU ustaw. Problem przesądzenia, czy sp zoz jest przedsiębiorcą, jest istotny nie tylko z punktu widzenia teoretycznego, ale również praktycznego poprzez określenie, czy ustawy adresowane do przedsiębiorców lub podmiotów prowadzących działalność gospodarczą powinny być również stosowane przez sp zoz. Dokonana analiza wskazuje, że ustawodawca zaliczył sp zoz do kategorii podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami, zaś argumenty przedstawione przez Autorkę, poparte poglądami doktryny i orzecznictwa, prowadzą do wniosku, że sp zoz prowadzi działalność zarobkową, a tym samym działalność gospodarczą, co przesądza o przyznaniu mu statusu przedsiębiorcy zarówno w świetle KC, jak i ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej². Niezbędne jest zatem znowelizowanie DziałLeczU.

Wprowadzenie

DziałLeczU (podpisana przez Prezydenta 10.5.2011 r., weszła w życie, co do zasady, z dniem 1.7.2011 r.) zastąpiła ustawę z 30.8.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej³. Najważniejszą zmianą wprowadzoną przez DziałLeczU jest niewątpliwie możliwość przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (sp zoz) w spółkę kapitałową, jednak DziałLeczU wprowadziła również szereg innych zmian, m.in. w zakresie form wykonywania działalności polegającej na świadczeniu usług zdrowotnych. Forma organizacyjna, jaką jest sp zoz, została zachowana, jednak wprowadzono szczególne przepisy dotyczące statusu prawnego sp zoz jako przedsiębiorcy. Już na gruncie ZOZU występowały liczne wątpliwości odnoszące się do stwierdzenia, czy sp zoz jest przedsiębiorcą. Sama ZOZU nie odnosiła się do tej kwestii, w związku z czym ocena, czy sp zoz jest przedsiębiorcą, była dokonywana w oparciu o definicje zawarte w innych aktach prawnych. Wielu autorów wskazywało, że ze względu na specyfikę prowadzonej przez sp zoz działalności nie może on zostać uznany za przedsiębiorcę⁴. Z drugiej jednak strony, przyjęcie, że sp zoz nie jest przedsiębiorcą, rodzi szereg wątpliwości odnoszących się do możliwości zastosowania wobec sp zoz regulacji niektórych ustaw. Wydaje się, że zamiarem ustawodawcy było wprowadzenie w DziałLeczU jednoznacznych regulacji w tym zakresie, jednak w praktyce nowe przepisy nie tylko nie rozstrzygają dotychczasowych wątpliwości, ale wprowadzają szereg niespójności i niejasności.

Źródła prawa określające status prawny przedsiębiorcy

W polskim systemie prawnym funkcjonuje wiele definicji przedsiębiorcy. Z pewnością dwie z nich mają charakter generalny, tzn. obejmują swoim zakresem więcej aktów prawnych. Mowa oczywiście o definicji określonej w art. 43¹ KC, zgodnie z którą przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Z kolei druga ze wspomnianych definicji, zawarta w art. 2 SwobGospU, uznaje za przedsiębiorcę osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Obydwa wskazane wyżej pojęcia uznają za przedsiębiorcę osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, o ile prowadzą we własnym imieniu działalność gospodarczą i w zakresie, w jakim tę działalność prowadzą. Najważniejsza różnica sprowadza się w związku z tym do wymienienia w definicji KC działalności zawodowej obok działalności gospodarczej⁵. Działalność zawodowa polega przede wszystkim na wykonywaniu tzw. wolnych zawodów⁶, w związku z tym jedynie osoby fizyczne mogą być uznane za przedsiębiorców ze względu na prowadzenie działalności zawodowej⁷.

Definicja przedsiębiorcy określona w KC ma zatem szerszy charakter niż definicja z SwobGospU, co znajduje swoje uzasadnienie przede wszystkim w fakcie, że KC z zasady ma zastosowanie do wszelkich stosunków cywilnoprawnych między osobami fizycznymi i osobami prawnymi (art. 1 KC), przy czym SwobGospU po pierwsze reguluje kwestie związane z samym prowadzeniem działalności gospodarczej, a ponadto wyłącza z zakresu swojego zastosowania działalność określoną w jej art. 3. Analizowane rozróżnienie jest niezwykle istotne z punktu widzenia regulacji wprowadzonych przez DziałLeczU, o czym będzie mowa niżej.

Jednak również inne akty prawne wprowadzają odrębne definicje przedsiębiorcy stosowane na potrzeby tych regulacji. Jako przykład warto w tym miejscu wskazać choćby ustawę z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów⁸ oraz ustawę z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji⁹. Ponadto, art. 479¹ § 1 KPC stanowi, że sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami, w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, prowadzone są w odrębnym trybie postępowania gospodarczego, przy czym za przedsiębiorcę uważana jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. W aspekcie podmiotowym definicja ta jest zatem zbieżna z definicją określoną w przepisach prawa cywilnego.

Z kolei szereg ustaw [...]