Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono najistotniejsze zagadnienia uregulowane w Przepisach ogólnych ustawy z 4.2.2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe1 wraz ze wskazaniem różnic i nowości względem poprzednio obowiązującej ustawy z 12.11.1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe2. W opublikowanym w Nr 11/2011 artykule3 Autor przedstawił przyczyny uchwalenia nowej ustawy, jej systematykę, zwrócił uwagę na zamieszczenie przepisów informacyjnych jako istotną nowość ustawy oraz odniósł się do ustalenia prawa właściwego w oparciu o łącznik obywatelstwa. W niniejszym artykule Autor omawia instytucję odesłania, zasady stosowania klauzuli porządku publicznego, kwestię sposobu rozwiązywania konfliktu interlokalnego oraz stosowania obcego prawa publicznego.
Odesłanie
PrPrywM zachowuje, choć w ograniczonym zakresie, odesłanie.
Odesłanie jest instytucją prawa prywatnego międzynarodowego, która przewiduje, aby obce prawo kolizyjne (prywatne międzynarodowe w znaczeniu wąskim) wskazało prawo merytoryczne miarodajne dla danego stosunku prawnego.
| W doktrynie prawa prywatnego międzynarodowego zauważono problem związany z odesłaniem dopiero w XVII w. w związku z różnicami w normach kolizyjnych różnych państw. Skoro bowiem norma kolizyjna państwa sądu orzekającego wskazywała jako prawo właściwe prawo państwa, które w swojej normie kolizyjnej uznawało się za niewłaściwe, to powstawała wątpliwość, czy własne prawo merytoryczne wskazuje jako właściwe jedynie prawo merytoryczne innego państwa, czy także prawo prywatne międzynarodowe. |
Wyróżnia się przede wszystkim odesłanie zwrotne oraz odesłanie dalsze. Choć zauważa się także tzw. odesłanie pośrednie.
Odesłanie zwrotne występuje w sytuacji, gdy prawo prywatne międzynarodowe państwa A wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa B i z kolei prawo prywatne międzynarodowe państwa B wskazuje jako właściwe prawo merytoryczne państwa A.
Odesłanie dalsze polega natomiast na tym, że prawo prywatne międzynarodowe państwa A wskazuje jako właściwe prawo państwa B, a prawo prywatne międzynarodowe państwa B wskazuje z kolei jako właściwe prawo merytoryczne państwa C itd.
Odesłanie dalsze może być jednostopniowe lub wielostopniowe. Odesłanie dalsze jednostopniowe polega na tym, że jest ono ograniczone jedynie do jednego odesłania, czyli prawo prywatne międzynarodowe państwa A wskazuje jako prawo właściwe prawo państwa B, a prawo państwa B odsyła do prawa państwa C. Nie jest już możliwe odesłanie z prawa prywatnego międzynarodowego państwa C do innego prawa. Odesłanie wielostopniowe nie przewiduje żadnych ograniczeń, zatem w podanym wyżej przykładzie, prawo prywatne międzynarodowe może odesłać do prawa państwa D, prawo prywatne międzynarodowe państwa D do prawa państwa E itd. W końcu odesłanie dalsze może mieć charakter przyjęty, jeżeli prawo państwa C uznaje się za właściwe dla danego stosunku prawnego.
Niektórzy autorzy wyróżniają także odesłanie pośrednie, które jest kombinacją odesłania zwrotnego i dalszego. Polega ono na tym, że prawo prywatne międzynarodowe państwa A wskazuje jako właściwe prawo państwa B, a prawo prywatne międzynarodowe państwa B odsyła do prawa państwa C, a to z kolei odsyła do prawa państwa A4.
| Znaczenie instytucji odesłania uległo zwiększeniu dopiero od sprawy Bawarczyka Forgo, który zamieszkiwał (w XIX w.) we Francji, gdzie zmarł nie pozostawiając testamentu. Forgo był dzieckiem pozamałżeńskim i pozostawił po sobie krewnych matki z linii bocznej. Sprawę rozpoznawał sąd francuski, który uznał, że prawem właściwym dla sprawy spadkowej po Forgo będzie prawo bawarskie. Okazało się jednak, że prawo bawarskie (prywatne międzynarodowe) w zakresie spadku dotyczącego ruchomości wskazuje jako prawo właściwe prawo państwa, na terytorium którego rzeczy są położone. W tym przypadku ruchomości były położone we Francji. W związku z tym sąd francuski uznał, że dla tej sprawy spadkowej właściwe będzie prawo francuskie, które pozbawiało dziedziczenia po Forgo jego krewnych po matce, z uwagi na to, że był on dzieckiem nieślubnym i spadek przypadł na rzecz skarbu państwa francuskiego5. |
Trzeba jednak zauważyć, że instytucja odesłania ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Przeciwnicy twierdzą, że [...]