Abstrakt
W niniejszym artykule przedstawiono analizę możliwości wyłączenia odpowiedzialności wykonawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne obiektu. Przedmiotem zainteresowania Autora jest problem możliwości odpowiedniego zastosowania do umowy o roboty budowlane przepisu art. 557 § 2 KC1, na mocy którego wykonawca mógłby zwolnić się od odpowiedzialności za wady fizyczne obiektu w razie przeprowadzenia dowodu, że inwestor wiedział o wadzie w chwili wydania obiektu.
Wprowadzenie
W praktyce problem ten wyłania się w umowach o roboty budowlane, w których przedmiotem świadczenia wykonawcy jest wybudowanie skomplikowanych obiektów, w szczególności zainstalowanie specjalistycznych maszyn i urządzeń. Zazwyczaj przy tego typu przedsięwzięciach wykonawca jest obowiązany przeprowadzać w toku realizacji robót próby rozruchów (testowe) montowanych instalacji. Zdarza się, że obiekt (urządzenia stanowiące integralną część obiektu) nie uzyskuje zakładanych parametrów gwarantowanych, o czym wykonawca informuje inwestora na etapie realizacji robót. Powstaje w tym wypadku pytanie, czy brak zapewnienia funkcjonalności obiektu stanowi wadę fizyczną, o której wykonawca uprzedza inwestora. Ponadto, usprawiedliwione jest pytanie, czy odpowiedzialność wykonawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne obiektu jest uzależniona od braku po stronie inwestora wiedzy o wadach w chwili wydania obiektu.
Odpowiedzialność wykonawcy za wady fizyczne obiektu
Wadliwe wykonanie obiektu stanowiącego rezultat robót budowlanych jest nienależytym wykonaniem umowy o roboty budowlane. Jeżeli inwestor poniósł na skutek takiego nienależytego wykonania umowy szkodę, wykonawca obciążony jest obowiązkiem jej naprawienia (art. 471 KC). Odpowiedzialność wykonawcy oparta wyłącznie na reżimie odpowiedzialności ex contractu może być niewystarczająca dla inwestora. Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych jest niekiedy bardzo trudne i kosztowne. Instytucja rękojmi za wady stanowi dodatkowe uprawnienie inwestora w stosunku do wykonawcy obok odpowiedzialności odszkodowawczej, przy czym realizacja uprawnień z tytułu rękojmi charakteryzuje się znacznym uproszczeniem w porównaniu z ogólnymi zasadami odpowiedzialności kontraktowej2.
Dla sądu rozpatrującego sprawę o odszkodowanie ex contractu decydujące są przyczyny, z powodu których doszło do uchybienia interesom inwestora. Pociągnięcie wykonawcy do odpowiedzialności odszkodowawczej wymaga jednak przeprowadzenia dowodu, że wada fizyczna obiektu powstała w wyniku zawinionego zachowania wykonawcy. Inwestor, który poniósł szkodę w wyniku wykonania obiektu w sposób wadliwy, ma możliwość dokonania wyboru, może bowiem oprzeć swoje roszczenia wyłącznie na ogólnych przepisach normujących odpowiedzialność kontraktową (art. 471 i n. KC) albo też, nie rezygnując z uprawnień z tytułu rękojmi, dodatkowo dochodzić naprawienia poniesionej szkody (art. 566 w zw. z art. 656 i 638 KC)3.
| W innym orzeczeniu SN zwraca przy tym uwagę, że „różnice w regułach odpowiedzialności i trybie dochodzenia roszczeń na podstawie rękojmi i na zasadach ogólnych są istotne i jest rzeczą strony uprawnionej rozważenie określonych zalet i wad każdego z ww. reżimów odpowiedzialności. Korzystanie przez kupującego z wybranej podstawy odpowiedzialności sprzedającego wymaga spełnienia przesłanek przewidzianych tylko w ramach tej podstawy i nie obejmuje przesłanek przewidzianych w ramach innej podstawy”4. |
Ustalenie przyczyn wystąpienia wady obiektu nie jest istotne z punktu widzenia odpowiedzialności wykonawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne obiektu. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi powstaje niezależnie od przyczyny wadliwości obiektu, wiedzy i winy wykonawcy. Jak wynika z praktyki, zidentyfikowanie przyczyn powstania wad fizycznych obiektu może być szczególnie trudne w umowach o roboty budowlane, których przedmiotem są zadania inwestycyjne obejmujące zainstalowanie specjalistycznych urządzeń, maszyn czy wyposażenia. Problem ten pojawia się w szczególności przy wykonywaniu przedsięwzięć infrastrukturalnych, które są realizowane po przeprowadzeniu postępowania przetargowego zgodnie z ustawą z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych5. Należy przy tym podkreślić, że umowa [...]