Abstrakt
Nowelizacja ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze1, stanowiąca punkt odniesienia dla obszaru zagadnień będących przedmiotem zainteresowania niniejszego artykułu, ustawa z 6.3.2009 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym2, w znaczący sposób zmieniła dotychczasowe jej regulacje. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie pozycji prawnej wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo w upadłości. W drugiej części przedstawiono m.in. podmioty uprawnione do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz wymogi co do zgłoszenia wierzytelności, zasady zaspokojenia wierzycieli z sum uzyskanych z likwidacji rzeczy, wierzytelności i praw obciążonych, zaspokojenie wierzycieli, których wierzytelności są zabezpieczone rzeczowo, zagadnienia związane ze sprzedażą mienia upadłego w drodze aukcji albo przetargu oraz zasady sprzedaży przedsiębiorstwa upadłego i odpowiedzialności nabywcy składników masy upadłości.
Wniosek o ogłoszenie upadłości
Wniosek o ogłoszenie upadłości może lub powinien zgłosić dłużnik albo też może to uczynić każdy z jego wierzycieli. Z tym, że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości pod rygorem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie (art. 20 ust. 1 w zw. z art. 21 ust. 1 i 3 ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze3). Ponadto, wniosek mogą zgłosić również podmioty wymienione w art. 20 ust. 2 PrUpN, np. w stosunku do osoby prawnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej oraz spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej, będących w stanie likwidacji – każdy z likwidatorów.
| W postanowieniu z 19.6.1996 r.4 SN orzekł, że: „likwidator stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą obowiązany jest zgłosić do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości, gdy, jego zdaniem, majątek stowarzyszenia nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego”. |
Ostateczna jednak ocena, czy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania, należy do sądu, a nie do podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Jeżeli upadły jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych5, którą to informację powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości, postanowienie o ogłoszeniu upadłości doręcza się także Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego6 (art. 53 ust. 4 w zw. z art. 22 ust. 1 pkt 5 PrUpN). Dodatkowym wymogiem, jaki stawia PrUpN, jest powiadomienie o ogłoszeniu upadłości KNF, a także właściwej izby skarbowej i właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Powiadomienie KNF następuje w dniu ogłoszenia upadłości i dokonuje się go przy zastosowaniu środków bezpośredniego przekazu informacji, takich jak telefon, faks, poczta elektroniczna (art. 53 ust. 5 PrUpN).
Na upadłym dłużniku ciążą również obowiązki związane z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.
| Tytułem przykładu, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 7 PrUpN, jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza dłużnik, powinien we wniosku dodatkowo określić, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku. Ponadto, do wniosku powinien dołączyć informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika. W przypadku, gdy dłużnik zobowiązany jest posiadać bilans, powinien dołączyć również bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż 30 dni przed dniem złożenia wniosku (art. 23 ust. 1 pkt 2 PrUpN). Zauważyć należy, że wskutek nowelizacji PrUpN, ustawodawca zminimalizował wymagania w zakresie dokumentacji finansowej dłużnika. Przed 2.5.2009 r. dłużnik powinien złożyć aktualne sprawozdanie finansowe, a dopiero jeżeli na podstawie odrębnych przepisów nie miał obowiązku sporządzania takiego sprawozdania – bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż 30 dni przed złożeniem wniosku. |
Jeżeli dłużnik nie może dołączyć do wniosku dokumentów, o których mowa w art. 23 ust. 1 PrUpN, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić. Wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości dłużnik jest obowiązany złożyć oświadczenie na piśmie co do prawdziwości danych zawartych we wniosku, pod rygorem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną na skutek podania nieprawdziwych danych we wniosku (art. 25 ust. 1 i 2 PrUpN). W razie niezłożenia oświadczenia, wniosek zwraca się bez wzywania dłużnika do jego uzupełnienia. Nadmieniając, że jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien uprawdopodobnić swoją wierzytelność, a ponadto jeżeli wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien dołączyć wstępne propozycje układowe (art. 24 PrUpN).
Zgłoszenie wierzytelności
Zgodnie z art. 240 pkt 5 i 6 PrUpN, w zgłoszeniu wierzytelności należy podać m.in. zabezpieczenia związane z wierzytelnością oraz, co stanowi novum, oświadczenie wierzyciela, w jakiej prawdopodobnie sumie wierzytelność nie będzie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia. Przed 2.5.2009 r. pkt 5 ww. przepisu wymieniał również [...]