Abstrakt

Zgodnie z ustawą z 9.1.2009 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, do KPC zostało wprowadzone kolejne postępowanie odrębne: „elektroniczne postępowanie upominawcze” uregulowane w art. 505²⁸–505³⁷ KPC¹. Jako jeden z powodów wprowadzenia owego postępowania odrębnego wskazane zostało, że przedmiotowa regulacja zakłada daleko posuniętą automatyzację wielu czynności sądowych, czynioną pod kontrolą orzecznika². W swym założeniu, to postępowanie, ma także ułatwić stronom sporu konstruowanie pism procesowych i w sposób istotny ograniczyć prawdopodobieństwo zaistnienia braków formalnych.

Wstęp

Wykorzystanie nowoczesnych technologii komunikacyjnych jest jak najbardziej pożądanym, a zarazem nieuniknionym zjawiskiem, także w przypadku sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Oczywistym jest, że spór sądowy jest wyrazem wystąpienia danego podmiotu (powoda) o ochronę swojego prawa, którego wyegzekwowanie z różnych przyczyn nie może zostać załatwione polubownie. Celem powoda, jest nie tylko pozyskanie decyzji zgodnej z jego oczekiwaniami, ale przede wszystkim uzyskanie tego orzeczenia w jak najszybszym tempie. Niewątpliwie korzystanie z wciąż rozwijających się i coraz to doskonalszych technologii komunikacyjnych jest zjawiskiem koniecznym. Jednak czy przejście na płaszczyznę „wirtualnego sądu” w elektronicznym postępowaniu upominawczym³, uregulowanym w art. 505²⁸–505³⁷ KPC, ma jeszcze coś wspólnego z wymiarem sprawiedliwości?

Właściwość sądu

W przypadku EPU mamy do czynienia ze znaczącym odejściem od dotychczasowych reguł ustalania właściwości miejscowej sądu (art. 27–46 KPC). Wynika to z faktu, że w tym postępowaniu nie obowiązują zasady, o których mowa w art. 27–46 KPC, albowiem wszystkie pozwy, w których powód będzie dochodził roszczenia pieniężnego w elektronicznym postępowaniu upominawczym, powinny być kierowane do specjalnie w tym celu utworzonego wydziału danego sądu rejonowego (reguła właściwości miejscowej ogólnej sądu elektronicznego). Wskazać należy, że nawet znowelizowany art. 46 KPC nie będzie miał pierwszeństwa przed regułą właściwości miejscowej ogólnej sądu elektronicznego, albowiem jeżeli tylko powód zdecyduje się na skorzystanie z elektronicznego postępowania upominawczego, to w tym zakresie umowa prorogacyjna nie będzie wiązała stron sporu.

W świetle zapisów art. 505³³–505³⁴ i 505³⁶ KPC uprawnionym jest stwierdzenie, że powód decydując się na wytoczenie powództwa przed „elektronicznym sądem”, pozbawia się możności skorzystania z przywileju wynikającego z dyspozycji art. 31–37¹ KPC, a umożliwiającego rozpatrywanie sprawy przez sąd inny, niż sąd właściwości ogólnej.

Również odmiennie od klasycznego postępowania upominawczego uregulowana została właściwość rzeczowa sądu, albowiem prowadzenie spraw w EPU zostało powierzone jedynie sądowi rejonowemu. Wynika to zapewne z faktu, że docelowo do rozpatrywania spraw w EPU ma być utworzony konkretny wydział w danym sądzie rejonowym.

Pozew

Konstrukcja pozwu w EPU została nakreślona w art. 505³² KPC, który stanowi lex specialis względem art. 126 i 187 KPC, ale tylko w tym zakresie w jakim przewiduje odrębności od wytycznych, wynikające z tych regulacji normatywnych. Pozew składany w EPU jest pismem procesowym, różniącym się od „zwykłego pozwu” sposobem wnoszenia go do sądu. Pozew inicjujący EPU powinien być wnoszony do sądu za pomocą systemu teleinformatycznego (drogą elektroniczną) lub na informatycznym nośniku danych. Zaznaczyć także należy, że datą wniesienia pozwu drogą elektroniczną jest data wprowadzenia go do systemu teleinformatycznego (art. 505³¹ § 5 KPC).

Mając na uwadze treść art. 505³², 126 i 187 KPC wskazać należy, że poprawnie skonstruowany pod względem formalnym pozew w EPU, powinien zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowany;

2) imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

3) numer PESEL powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli powód jest obowiązany do jego posiadania bądź numer NIP powoda innego niż osoba fizyczna, jeżeli powód jest obowiązany do jego posiadania, oraz numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku numer w innym właściwym rejestrze lub ewidencji;

4) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

5) oznaczenie rodzaju pisma;

6) dokładne określenie żądania (osnowę wniosku lub oświadczenia, oznaczenie przedmiotu sporu);

7) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie;

8) dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;

9) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

10) wymienienie załączników.

1. Dokładne określenie żądania

Pozew składany drogą elektroniczną powinien opierać się na jednolitym formularzu, który powinien zawierać wskazane powyżej wymagania, a także zawierać rubrykę nakazującą podanie wysokości dochodzonego przedmiotu roszczenia pieniężnego. Zbędnym wydaje się, wprowadzanie rubryki – „wartość przedmiotu sporu”, skoro ową wartość powód powinien podać, jeżeli zależy od niej właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna (art. 126¹ i art. 187 § 1 pkt 1 KPC). Jak wynika z art. 505²⁸ i 498 KPC w EPU dochodzone będą w zasadzie tylko roszczenia pieniężne, bowiem o ile art. 498 § 1 in fine KPC statuuje, że nakaz zapłaty wydaje się, także w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi, to jednak po dziś dzień, brak takowych przepisów szczególnych.

2. Podpis

Sposób składania podpisu przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika (art. 126 § 1 pkt 4 KPC) na pozwie wnoszonym drogą elektroniczną został skonkretyzowany we wprowadzonym do KPC zapisie art. 126 § 5 KPC, który stanowi, iż pismo procesowe wniesione drogą elektroniczną powinno być opatrzone podpisem elektronicznym w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z 18.9.2001 r. o podpisie elektronicznym⁵.

3. Dowody na poparcie przytoczonych okoliczności

Ciekawym, aczkolwiek budzącym wiele obaw, rozwiązaniem jest [...]