W sprawie wykładni art. 24 ust. 1 pkt 1 Prawa zamówień publicznych

Abstrakt

Ustawa z 4.9.2008 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw¹ wprowadziła m.in. zmiany do treści art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl. Nowy przepis art. 154 pkt 5a PrZamPubl nakłada na Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych obowiązek prowadzenia, ogłaszania i aktualizowania na stronie internetowej Urzędu wykazu wykonawców, którzy wyrządzili szkodę – stwierdzoną prawomocnym orzeczeniem sądu – nie wykonując zamówienia albo wykonując je nienależycie. Zgodnie z art. 24a PrZamPubl, zamawiający niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia przekazuje je Prezesowi UZP, który po otrzymaniu odpisu orzeczenia dokonuje zmiany w wykazie, o którym mowa w art. 154 pkt 5a PrZamPubl. Ratio legis regulacji art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl wiąże się z potrzebą eliminowania takich wykonawców, których zachowanie w przeszłości zwiększa ryzyko niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia publicznego². Prawidłowa interpretacja art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl w jego nowym brzmieniu ma niebywałe znaczenie praktyczne z punktu widzenia wykonawców świadczących usługi w sektorze zamówień publicznych.

Uwagi na tle dotychczasowego brzmienia art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl

Dotychczasowe brzmienie art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl było źródłem wielu rozterek interpretacyjnych³.

Dotychczasowa treść art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl miała – przypomnijmy – brzmienie następujące: „Z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawców, którzy w ciągu ostatnich 3 lat przed wszczęciem postępowania wyrządzili szkodę nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, a szkoda ta nie została dobrowolnie naprawiona do dnia wszczęcia postępowania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które wykonawca nie ponosi odpowiedzialności”. W wyniku wspomnianej nowelizacji ustawodawca wprowadził następujące brzmienie art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl: „Z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawców, którzy wyrządzili szkodę, nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, jeżeli szkoda ta została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu wydanym w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania”.

Na czoło wysuwało się zagadnienie dotyczące tego, w jaki sposób powinien być stwierdzony fakt wyrządzenia szkody, aby powstały skutki wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Istniała wątpliwość, czy wystarczające było samo oświadczenie zamawiającego, względnie oparcie takiego oświadczenia na dokumentach⁴, środkach dowodowych⁵ czy znaczenie rozstrzygające miało mieć jedynie prawomocne orzeczenie sądu. Kwestia ta nie była interpretowana jednolicie. Wobec niejednoznaczności treści ustawy utarła się następująca praktyka, w sytuacji gdy zamawiający podnosił roszczenia o zapłatę odszkodowania (kary umownej). Po pierwsze, wykonawca regulował z tzw. zastrzeżeniem zwrotu kwotę odszkodowania (najczęściej w postaci zryczałtowanej, tj. w postaci kary umownej) na rzecz zamawiającego i następnie kierował na drogę sądową sprawę o zwrot nienależnego świadczenia. Po drugie, jeżeli wcześniej zamawiający potrącił swoje roszczenie odszkodowawcze z roszczeniem o wynagrodzenia wykonawcy, ów wszczynał sprawę o zapłatę brakującej części wynagrodzenia.

Aktualne przesłanki wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

1. Uwagi ogólne

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl, przesłanki do wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego są następujące:

wyrządzenie szkody przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zamówienia,
stwierdzenie szkody prawomocnym orzeczeniem sądu,
wydanie orzeczenia w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia.

Wszystkie trzy wymienione powyżej przesłanki muszą się ziścić kumulatywnie, aby skutecznie wykluczyć wykonawcę z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Każda z tych przesłanek wymaga bliższego omówienia.

Umieszczenie wykonawcy w wykazie prowadzonym przez Prezesa UZP, o którym mowa w art. 154 pkt 5a PrZamPubl nie ma rangi przesłanki dla wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia. Wspomniany wykaz pełni przede wszystkim funkcje informacyjne.

2. Przesłanka wyrządzenia szkody

Przepis art. 24 ust. 1 pkt 1 PrZamPubl stanowi o wyrządzeniu szkody przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zamówienia. Treść przywołanego przepisu – jak nietrudno zauważyć – ma [...]