Abstrakt

W wyniku nowelizacji KSH ustawą z 5.12.2008 r.¹ istotnym zmianom ulegnie dotychczasowa regulacja art. 400 i 401 KSH dotycząca prawa akcjonariuszy mniejszościowych do żądania zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia i umieszczenia określonych spraw w porządku jego obrad oraz prawa żądania uzupełnienia porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia (niezależnie od tego, czy ma ono charakter zwyczajny czy nadzwyczajny) o określone sprawy. Artykuł szczegółowo omawia zakres tych zmian w porównaniu z aktualnie obowiązującym stanem prawnym oraz konsekwencje wynikające z ich wprowadzenia.

Uwagi ogólne

Nowa regulacja, która wejdzie w życie w dniu 3.8.2009 r., służyć ma nie tylko dostosowaniu polskiego prawa do art. 6 dyrektywy 2007/36/WE z 11.07.2007 r. w sprawie wykonywania niektórych praw akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym², ale również usunięciu mankamentów dotychczasowego unormowania tych praw mniejszości, w tym zwłaszcza drugiego z wymienionych uprawnień. Przedmiotowe prawa mniejszości mają istotne znaczenie z punktu widzenia nadzoru korporacyjnego, ponieważ umożliwiają akcjonariuszom szybkie „uruchomienie” organu właścicielskiego i włączenie go w procesy decyzyjne zachodzące w spółce, a także wypełnienie jego funkcji kontrolnej wobec innych jej organów^3. Dokonując implementacji dyrektywy, prawodawca polski wyszedł poza jej zakres podmiotowy (spółki notowane na rynku regulowanym), gdyż nowe przepisy art. 400 i 401 KSH dotyczą w zasadzie (poza pewnymi wyjątkami, np. art. 401 § 4 KSH, por. niżej) wszystkich spółek akcyjnych, tj. zarówno publicznych, jak i niepublicznych⁴. Oprócz zmian normatywnych zasad korzystania z powołanych praw mniejszości, implementacja dyrektywy wymagała wprowadzenia uprawnienia akcjonariuszy mniejszościowych, nieznanego dotychczasowemu polskiemu prawu, tj. prawa zgłaszania spółce projektów uchwał dotyczących spraw wprowadzonych do porządku obrad walnego zgromadzenia. Uprawnienie to przysługuje jednak wyłącznie akcjonariuszom spółek publicznych (art. 401 § 4 KSH).

Prawo żądania zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia i umieszczenia określonych spraw w porządku jego obrad (art. 400 KSH)

1. Obniżenie progu kapitałowego uprawniającego do skorzystania z prawa mniejszości

Stosownie do art. 400 § 1 KSH w nowym brzmieniu, akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dwudziestą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego⁵ walnego zgromadzenia i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia; statut może upoważnić do żądania zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy reprezentujących mniej niż jedną dwudziestą kapitału zakładowego. W porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym, obniżono więc minimalny ułamek kapitału zakładowego (z 10% do 5% tego kapitału), którego reprezentowanie warunkuje wystąpienie z tym żądaniem. Konieczność obniżenia progu kapitałowego w przypadku przedmiotowego uprawnienia mniejszości nie wynikała wprawdzie bezpośrednio z prawa wspólnotowego⁶. Jednakże zmianę tę należy ocenić zdecydowanie pozytywnie, gdyż ułatwia ona akcjonariuszom mniejszościowym skorzystanie z tego prawa, a także jest uzasadniona z prawno-porównawczej perspektywy⁷. Zarówno dotychczasowa, jak i nowa regulacja art. 400 § 1 KSH ma charakter semiimperatywny, dopuszczając statutowe obniżenie ustawowego progu kapitałowego, którego osiągnięcie warunkuje realizację omawianego prawa mniejszości. Przy ustalaniu spełnienia tej formalnej przesłanki należy uwzględnić akcje nieme i akcje nie w pełni opłacone, gdyż również one stanowią ułamek kapitału zakładowego⁸.

2. Forma i treść żądania

Bezpośrednim adresatem żądania zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia jest zarząd spółki, któremu należy je złożyć na piśmie lub w postaci elektronicznej (art. 400 § 2 KSH). Oznacza to, że odpowiednie żądanie może zostać przesłane do zarządu także pocztą elektroniczną. Z zasad reprezentacji biernej spółki (art. 373 § 2 KSH) wynika, że żądanie to może zostać doręczone jednemu z aktualnych członków zarządu (np. wysłane na jego adres emailowy). Ponadto w przypadku, gdy spółka na swojej stronie internetowej wskazała adres emailowy, który może być wykorzystywany przez akcjonariuszy do korespondencji elektronicznej ze spółką, należy uznać za wystarczające w świetle art. 400 § 1 KSH przesłanie przedmiotowego żądania na ten adres. Ustawa nie wymaga, aby żądanie wysłane emailem było opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Sądzić należy, że nowa regulacja art. 400 § 2 KSH ma charakter wyczerpujący w rozumieniu art. 304 § 4 KSH, co wyklucza dopuszczalność wprowadzania do statutów (a tym bardziej do regulaminów walnego zgromadzenia) postanowień przewidujących surowsze wymogi formalne dla zgłaszania żądań akcjonariuszy mniejszościowych określonych w tym przepisie (np. konieczność stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego).

Żądanie akcjonariuszy powinno określać sprawy podlegające umieszczeniu w porządku obrad walnego zgromadzenia. Akcjonariusze mogą sformułować i przesłać zarządowi projekty uchwał, które [...]