Abstrakt

Niniejszy artykuł odnosi się do problemu ewentualnych ryzyk, jakie mogą pojawić się w transakcjach typu M & A (mergers and acquisitions), których przedmiotem jest nabycie spółek lub przedsiębiorstw opierających swoją działalność na rozwoju i dystrybucji oprogramowania typu open source, lub dla których wykorzystywanie takiego oprogramowania jest istotnym elementem strategii biznesowej. Kluczowym zadaniem nabywcy w ramach wspomnianych transakcji M & A jest identyfikacja zagrożeń prawnych odnoszących się do produktów open source tworzonych, dystrybuowanych lub wykorzystywanych w ramach nabywanego biznesu. Artykuł stanowić może pomoc w zidentyfikowaniu takich ryzyk w ramach przeprowadzanego badania prawnego spółki poprzedzającego transakcję M & A.

Wprowadzenie

W ostatnich dwudziestu latach można zaobserwować fenomen, jakim jest rozwój oprogramowania typu open source (open source software¹). Oprogramowanie open source już dawno przestało być kojarzone wyłącznie z młodymi pasjonatami, którzy siedząc w akademikach toczą ożywione dyskusje postrzegając w tradycyjnym modelu dystrybucji software’u zagrożenie dla wolności człowieka. Oprogramowanie open source to już nie tylko efekt pracy młodych informatyków, którzy kierując się wzniosłymi ideami chcą, aby ich utwory były dostępne dla każdego. Programy komputerowe oparte na open source coraz intensywniej konkurują z oprogramowaniem korzystającym z bardziej tradycyjnego modelu rozwoju, tj. z tzw. oprogramowaniem własnościowym (prioprietary software). Moim zdaniem, jest to bardzo dobre zjawisko, gdyż wzbogaca ofertę na rynku i sprzyja konkurencji dla dobra od­biorców.

Zarys problemu

W przypadku przedsiębiorców, dla których jednym z najważniejszych filarów prowadzonej działalności jest rozwój lub choćby tylko intensywne wykorzystywanie własności intelektualnej, bezpieczeństwo prawne jest elementem absolutnie kluczowym. Podmioty takie powinny w maksymalnym zakresie zabezpieczyć możliwość niezakłóconego wykonywania praw w odniesieniu do własności intelektualnej. Powstaje pytanie, czy model tworzenia oprogramowania typu open source oraz uregulowania licencyjne towarzyszące temu oprogramowaniu sprzyjają bezpieczeństwu prawnemu takich przedsiębiorców, czy może wręcz przeciwnie, są podatne na zagrożenia prawne. W niniejszym opracowaniu chciałbym skupić się na ryzykach prawnych związanych z OSS. Niekwestionowane zalety tego oprogramowania oraz pozytywny wpływ, jaki model ten wywarł na rynek oprogramowania wymagają odrębnej analizy. Warto na początku stwierdzić, że część ryzyk, które zostały opisane w niniejszym opracowaniu, dotyczą nie tylko oprogramowania typu open source, ale również programów komputerowych tworzonych w ramach tradycyjnego, własnościowego modelu. W przypadku oprogramowania własnościowego część tych ryzyk traci jednak na swej istotności przede wszystkim dlatego, że dostawcami produktów informatycznych są uznane podmioty, które w ramach tworzenia swoich produktów z reguły dbają o nabycie stosownych uprawnień.. Model tworzenia oprogramowania open source, nazwany przez E.S. Raymonda – jednego z promotorów OSS – tzw. modelem „bazarowym”², nie zapewnia tak istotnego zmniejszenia ryzyka prawnego.

Cechy wolnego oprogramowania

Zanim przejdę do analizy podstawowych ryzyk związanych z tzw. „wolnym oprogramowaniem”, warto w skrócie wymienić podstawowe cechy tego oprogramowania. Istnieją różne jego definicje, przy czym inaczej definiuje się pojęcie „wolnego oprogramowania”, a inaczej oprogramowania open source.. Nie jest to jednak istotne dla niniejszej analizy. Terminu „oprogramowanie open source” używam zbiorczo, również dla określenia „wolnego oprogramowania”. Dla potrzeby dalszych rozważań będę opierał się głównie, choć nie tylko, na treści licencji GNU General Public License (GNU GPL)³, która to licencja jest podstawą najbardziej popularnego modelu dystrybucji wolnego oprogramowania. Licencja ta znajduje zastosowanie na przykład do systemu operacyjnego Linux.

Do najważniejszych cech modelu licencyjnego, którego podstawą jest GNU GPL, należy zaliczyć następujące elementy [...]