Abstrakt
Artykuł przedstawia zasady warunkujące skuteczność doręczeń pism sądowych dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Zagadnienie to ma istotne znaczenie, gdyż od prawidłowości doręczeń zależy nie tylko zapewnienie możliwości spełnienia konstytucyjnej, ustrojowej i procesowej zasady jawności rozpoznawania spraw, przesłanek ważności postępowania, prawidłowego obliczania terminów, ale i stwierdzenie prawomocności wydanego orzeczenia1.
Wprowadzenie
Doręczenie polega na zgodnym z przepisami prawa umożliwieniu określonej osobie zapoznania się z treścią przeznaczonej dla niej korespondencji.
Przedstawienie regulacji dotyczących doręczania pism sądowych przedsiębiorcom wpisanym do ewidencji wymaga uprzedniego wyjaśnienia pojęcia przedsiębiorcy. W rozumieniu ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej2: „Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej” (art. 4 SwobDziałGospU). W świetle tej ustawy przedsiębiorcą jest więc każdy podmiot, który według obowiązujących przepisów prawa posiada status osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, a jednocześnie prowadzi we własnym imieniu zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz prowadzi działalność polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, jak również działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Zatem warunkiem uzyskania statusu przedsiębiorcy przez podmioty wskazane w art. 4 SwobDziałGospU jest prowadzenie we własnym imieniu zorganizowanej i ciągłej działalności, mającej na celu pozyskanie korzyści majątkowej, która kwalifikowana jest do sfery gospodarczej rozumianej alternatywnie jako działalność wytwórcza, budowlana, handlowa lub usługowa3.
Zasady ogólne doręczeń
Zgodnie z art. 133 § 2a KPC: „Pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Jeżeli ostatni wpisany adres został wykreślony jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu, adres wykreślony jest uważany za adres podany w rejestrze”.
Literalne brzmienie powyższego zapisu nie nasuwa zatem wątpliwości, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie mogą być traktowane jako przedsiębiorcy wpisani do rejestru sądowego, co zmusza do zastosowania w odniesieniu do doręczeń zupełnie odmiennych uregulowań.
W uchwale z 18.12.1992 r.4 SN uznał, że także w postępowaniu przed sądem gospodarczym ta osoba, a nie firma ma zdolność sądową. Doręczanie pism sądowych takiej osobie następuje według zasad przewidzianych dla osób fizycznych. Podobne rozwiązanie w kwestii doręczania pism sądowych osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą zawiera postanowienie SN z 26.1.1993 r.5, w którym SN uznał, że pozew skierowany przeciwko osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą powinien wskazywać miejsce zamieszkania tej osoby. Doręczenie pism sądowych wymienionej osobie następuje według zasad przewidzianych dla osoby fizycznej. Co więcej, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą nie ma obowiązku ustanowienia osoby uprawnionej do odbioru pism zarówno w miejscu wykonywania tej działalności (siedzibie), jak i zamieszkania6. W jednym ze swych orzeczeń SN dopuścił możliwość wytoczenia powództwa o roszczenie majątkowe skierowane przeciwko osobie fizycznej prowadzącej ewidencjonowaną działalność gospodarczą, związane z tą działalnością, przed sąd, w którego okręgu znajduje się miejsce prowadzenia tej działalności (zakład)7. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że SN dopuszczając taką możliwość jednocześnie wskazał, że nie zmienia to faktu, iż w pozwie należy podać nadal miejsca zamieszkania (art. 126 § 2 KPC), a nie miejsce prowadzenia działalności8. |
Doręczenie „właściwe”
Tak więc jeśli stroną jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, doręczenia dokonuje się jej osobiście (art. 133 § 1 KPC). Doręczenia dokonywa się [...]