Abstrakt
Dnia 22.8.2009 r. weszła w życie ustawa z 1.7.2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców1. Budzi ona wiele wątpliwości interpretacyjnych. W niniejszym artykule przedstawiono zagadnienie skutku, jaki wywiera art. 13 KryzysU wobec umowy o pracę na czas określony zawartej przed rozpoczęciem obowiązywania KryzysU.
Wprowadzenie
Zgodnie z art. 13 KryzysU, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 24 miesięcy; za kolejną umowę na czas określony uważa się umowę zawartą przed upływem 3 miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy zawartej na czas określony.
Tematem niniejszego opracowania nie jest kompleksowe omówienie art. 13 KryzysU. Należy jednak stwierdzić, że celem tego przepisu jest niewątpliwie ochrona pracownika przed zbyt długim okresem zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony. Zatem wydaje się, że w razie zastrzeżenia dłuższego okresu trwania umowy o pracę na czas określony niż wskazany w art. 13 KryzysU, zgodnie z art. 18 § 2 KP, postanowienie określające ten okres jest nieważne jako mniej korzystne dla pracownika niż art. 13 KryzysU, a w miejsce tego postanowienia stosuje się art. 13 KryzysU jako odpowiedni przepis prawa pracy.
| Przykładowo, umowa o pracę zawarta 1.9.2009 r. na czas określony do 31.10.2011 r. rozwiąże się z końcem sierpnia 2011 r. Jeżeli zaś według art. 13 KryzysU strony nie mogą zawrzeć umowy o pracę na czas określony, a strony zawarły taką umowę (np. w powyższym przykładzie 1.11.2011 r. strony zawarły umowę o pracę na czas określony do końca 2011 r.), należy przyjąć, że postanowienie określające rodzaj umowy o pracę jest nieważne, przez co umowa o pracę została zawarta na czas nieokreślony2. Warto też wspomnieć, że użyte w art. 13 KryzysU określenie „okres zatrudnienia” wydaje się być synonimem określenia „czas trwania stosunku pracy”. Według zaś art. 26 KP, stosunek pracy nawiązuje się w określonym w umowie o pracę terminie rozpoczęcia pracy, a w braku określenia tego terminu w umowie o pracę – z dniem jej zawarcia. |
Artykuł 13 KryzysU, w zakresie swego zastosowania, niewątpliwie zastępuje, jako przepis szczególny, art. 251 KP. Zgodnie z art. 251 § 1 KP, zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła miesiąca. Kolejne dwa paragrafy tego artykułu precyzują go albo zawierają wyjątki od wyrażonej w nim zasady.
Zgodnie z art. 35 ust. 1 KryzysU, do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu wejścia w życie KryzysU, nie stosuje się art. 251 KP. Natomiast art. 35 ust. 2 KryzysU stanowi, że do takich umów stosuje się art. 13 KryzysU. Jednak art. 35 ust. 3 KryzysU stanowi, że jeżeli termin rozwiązania takiej umowy przypada po 31.12.2011 r., umowa rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta. Ograniczenia wynikające z art. 13 KryzysU będą obowiązywać do 31.12.2011 r., zgodnie z art. 34 ust. 1 KryzysU. Wedle zaś art. 34 ust. 2 KryzysU do umowy o pracę zawartej na czas określony i obowiązującej w dniu 1.1.2012 r. ma stosować się art. 251 KP.
Na tle tych przepisów nasuwa się oczywiste pytanie: jaki skutek wywiera art. 13 KryzysU wobec umowy o pracę na czas określony zawartej przed 22.8.2009 r.? Przykładowo, można zastanawiać się, kiedy zakończy się okres obowiązywania umowy o pracę zawartej 1.1.2009 r. na czas określony do 30.9.2011 r.
Czas obowiązywania umowy
Artykuł 300 KP pozwala na posiłkowe i odpowiednie stosowanie KC do stosunku pracy. W orzecznictwie SN przyjmuje się, że na tej podstawie w dziedzinie prawa pracy należy stosować art. 3 KC (np. postanowienie z 25.4.1975 r.3, wyrok z 5.2.2002 r.4), który stanowi, że ustawa nowa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. W wyroku z 26.1.2006 r.5 i uchwale z 25.10.2006 r.6 SN zasadnie przyjął, że art. 3 KC utracił moc obowiązującą wskutek desuetudo w zakresie, w jakim pozwala na wywodzenie działania wstecz ustawy nowej z jej celu.
W zakresie, w jakim przepisy przejściowe ustawy nowej i art. 3 KC nie rozstrzygają kwestii międzyczasowych, należy odwołać się do [...]