Abstrakt
W skład dorobku prawa wspólnotowego przyjętego przez Polskę z momentem jej akcesji do Unii Europejskiej, czyli z dniem 1.5.2004 r., wchodzą również przepisy Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1346/2000 z 29.5.2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego1. Głównym celem tej regulacji jest ustalenie kwestii jurysdykcyjnych, uznawania orzeczeń, relacji pomiędzy różnymi postępowaniami oraz zagadnień kolizyjno-prawnych. Z kolei analizując przepisy upadłościowe niektórych państw członkowskich, dojść możemy do wniosku, że podstawowym celem postępowania upadłościowego, zarówno o charakterze likwidacyjnym, jak i restrukturyzacyjnym, jest realizacja interesów wierzycieli. W artykule skupiono się na ukazaniu problematyki ochrony interesów miejscowych wierzycieli jako celu niezależnego ubocznego postępowania upadłościowego prowadzonego na podstawie rozporządzenia 1346/2000.
Środki ochrony praw miejscowych wierzycieli
1. Wprowadzenie
Omówienie cech środków ochrony miejscowych wierzycieli w postępowaniu niezależnym, wymaga uprzedniego uporządkowania materii. Systematyzacja ta może polegać na przyjęciu, że przedmiotowej ochronie służą uprawnienia przyznane bezpośrednio wierzycielom upadłościowym, którzy mogą z nich korzystać w celu zabezpieczenia swoich praw, jak również kompetencje i sprzężone z nimi obowiązki nałożone na organy postępowania w postaci zarządcy oraz sądu2. Mimo, że rozporządzenie 1346/2000, jak już wspomniano, zawiera głównie normy o charakterze kolizyjnym, jurysdykcyjnym, a także dotyczące uznawania, należy podkreślić, że bardzo istotne regulacje mają charakter materialnoprawny, tzn. taki, który pozwala zrekonstruować uprawnienie (kompetencję) lub obowiązek nałożony na podmioty postępowania. Właśnie te regulacje będą przedmiotem szczegółowej analizy. Jedynie pomocniczo powoływać się będzie instytucje ochrony praw wierzycieli określone w porządkach prawnych poszczególnych państw.
2. Uprawnienia przyznane bezpośrednio miejscowym wierzycielom w celu ochrony ich praw
a) Prawo żądania wszczęcia postępowania
Podstawowym uprawnieniem wierzycieli lokalnych związanym z niezależnym ubocznym postępowaniem upadłościowym jest możność złożenia wniosku o jego wszczęcie. Jak stanowi art. 3 ust. 4a rozporządzenia 1346/2000, postępowanie to może zostać otwarte w razie złożenia wniosku o wszczęcie przez wierzyciela posiadającego miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu lub siedzibę w państwie członkowskim, na terytorium którego znajduje się oddział dłużnika w rozumieniu art. 2 pkt h, lub którego wierzytelność powstała w związku z działalnością tego oddziału. Rozporządzenie 1346/2000 przesądza więc, jakie podmioty są uprawnione do żądania wszczęcia postępowania niezależnego. Jednak zauważyć trzeba, że zgodnie z art. 4 ust. 2 in principio to przepisy prawa właściwego regulować powinny zagadnienia legitymacji do wszczęcia postępowania („Prawo Państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, …”). Pojawia się więc wątpliwość co do źródła legitymacji.
| Biorąc za przykład postępowanie polskie, sąd nie miałby przecież jurysdykcji na podstawie przepisów PrUpN do ogłoszenia upadłości podmiotu nieposiadającego siedziby, miejsca zamieszkania lub stałego pobytu, położonego na terytorium Polski. Sąd mógłby oczywiście orzec, że składniki majątku położone na terenie jego jurysdykcji stanowią główne miejsce podstawowej działalności i w konsekwencji otworzyłby główne postępowanie upadłościowe, a jeśli nie miałby wiedzy o działalności podmiotu za granicą, a precyzyjniej o tzw. elemencie zagranicznym, sąd zapewne pominąłby w ogóle zagadnienie postępowania transgranicznego i otworzyłby zwykłe krajowe postępowanie (przy czym zdaniem autora taka praktyka nie jest prawidłowa i sąd powinien zawsze czerpać podstawę jurysdykcji z rozporządzenia 1346/2000 – w przeciwnym razie postępowanie otwarte w Polsce nie będzie uznane w innych krajach UE; sprawa ta jednak wymaga odrębnego omówienia). Jednak bardzo problematycznym jest, czy sąd mógłby otworzyć postępowanie niezależne w razie zgłoszenia wniosku przez podmioty legitymowane wyłącznie przez prawo polskie (np. przez samego dłużnika), a niewymienione w rozporządzeniu, przy założeniu, że nie zachodzi przypadek ekstraordynaryjny określony w art. 3 ust. 4 pkt a rozporządzenia 1346/2000. Innymi słowy, pytanie brzmi, czy sąd polski mógłby niejako wykorzystać podstawę jurysdykcyjną z rozporządzenia dotyczącą otwarcia wyjątkowego skądinąd postępowania jakim jest NUPU, przy założeniu, że wnioskodawca nie czerpie swej legitymacji z rozporządzenia, lecz z przepisów krajowych. |
W odpowiedzi może pomóc [...]