Abstrakt

Zgodnie z art. 787¹ KPC, sąd nadaje tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związ­ku małżeńskim klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Należy zatem stwierdzić, że to na wierzycielu spoczywa obowiązek wykazania wszystkich przesłanek warunkujących nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, zaś sąd nie może z urzędu poszukiwać dowodów na poparcie okoliczności przytoczonych przez wierzyciela. Na uwagę zasługuje fakt, że na wierzycielu spoczywa m.in. obowiązek bliższego określenia przedsiębiorstwa, do jakiego ma być ograniczona odpowiedzialność, jako że sąd nadając klauzulę wykonalności powinien wskazać, że klauzula zostaje nadana przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności, nie tyle do całego majątku objętego wspólnością ustawową, ale co do konkretnego przedsiębiorstwa będącego jedynie pewnym składnikiem majątku objętego wspólnością ustawową małżonków.

Swoistość postępowania klauzulowego

W doktrynie pojawiają się głosy, że spośród wielu postępowań można wyróżnić postępowanie klauzulowe, które choć jest unormowane przepisami zawartymi w Księdze drugiej Kodeksu postępowania cywilnego, to jednak nie jest to postępowanie egzekucyjne. Pogląd ten uzasadnia się tym, że postępowanie egzekucyjne polega na podejmowaniu czynności mających na celu przymusową realizację świadczenia określonego w tytule egzekucyjnym, a tym samym urzeczywistnienia normy prawa materialnego, podczas gdy postępowanie klauzulowe jest stadium pośrednim między postępowaniem rozpoznawczym a postępowaniem egzekucyjnym. Zakłada się, że postępowanie klauzulowe jest postępowaniem autonomicznym w stosunku do postępowania rozpoznawczego i egzekucyjnego oraz pomocniczym wobec postępowania egzekucyjnego¹.

Można zgłosić pewne zastrzeżenia do zaprezentowanego stanowiska. Przepisy regulujące kwestie związane z nadaniem klauzuli wykonalności zostały umieszczone w ramach postępowania egzekucyjnego. Co więcej, przepisy te umiejscowione zostały w KPC w przepisach ogólnych postępowania egzekucyjnego. Tym samym, trudno jest mówić o autonomiczności postępowania klauzulowego, skoro przepisy regulujące to postępowanie nie zostały ujęte w osobny rozdział. Ponadto, postępowanie to nie tylko nie ma przepisów ogólnych, ale wręcz przepisy dotyczące tego postępowania grupują się w ramach części ogólnej innego postępowania, a konkretnie postępowania egzekucyjnego. Na uwagę zasługuje fakt, że również w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 23.2.2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych² przepisy odnoszące się do postępowania klauzulowego nie zostały zgrupowane w osobnym rozdziale, lecz zostały umiejscowione w Rozdziale 7 – „Przepisy szczególne w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym”, który to rozdział znajduje się z kolei w Dziale IV – „Czynności w sprawach cywilnych, gospodarczych, wieczystoksięgowych, rodzinnych i nieletnich, pracy i ubezpieczeń społecznych oraz w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym”. Oznacza to, że przepisy postępowania klauzulowego zostały umieszczone w ramach postępowania egzekucyjnego.

Poza tym, przynajmniej niektóre z przepisów ogólnych postępowania egzekucyjnego, zawartych w KPC, niewątpliwie mają wprost zastosowanie do postępowania klauzulowego. Przykładowo [...]