Abstrakt
Artykuł przedstawia założenia mającej wejść w życie w dniu 1.1.2010 r. ustawy z 9.1.2009 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw1, która ma na celu wprowadzenie elektronicznego postępowania upominawczego2. Polska regulacja została stworzona na podstawie systemów prawnych innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Zatem dla pełniejszego zrozumienia polskich rozwiązań prawnych w artykule wskazano, jak to postępowanie zostało uregulowane w wybranych państwach członkowskich, takich jak Niemcy, Wielka Brytania, Austria czy Holandia. Autorka dokonując prezentacji przyszłych uregulowań formułuje też postulaty dotyczące praktycznego wymiaru ich stosowania.
Wprowadzenie
Elektroniczne postępowanie upominawcze ma na celu przyspieszenie przebiegu postępowania, odciążenie sądów oraz zmniejszenie kosztów postępowania. Zaletą automatycznego przygotowywania danych oraz elektronicznego obrotu prawnego jest szybsza komunikacja pomiędzy sądem a uczestnikami postępowania3. Postępowanie to powinno służyć zarówno szybkiemu wydawaniu nakazów zapłaty, jak i zapewniać pozwanemu możliwość prostego i nieskomplikowanego obalenia wydanego nakazu, celem skierowania sprawy do zwykłego postępowania4.
Prawo niemieckie
Na obszarze całych Niemiec postępowanie upominawcze przygotowywane jest elektronicznie. Wyjątkowość tego postępowania polega na tym, że odbywa się ono przy udziale całkowicie zautomatyzowanej technologii IT, której funkcją jest nie tylko wspieranie sądów, lecz także wydawanie orzeczeń. Nakaz zapłaty sporządzany jest zatem przez wewnątrzsądowy system komputerowy. Konsekwencją tego jest okoliczność, że nakaz zapłaty wydawany jest bez konieczności interwencji ze strony czynnika ludzkiego. Automatyczne wydawanie nakazów zapłaty w postępowaniu upominawczym stało się możliwe od momentu zniesienia metody badania pozwów polegającej na Schlüssigkeitsprüfung, czyli badania przez sąd zasadności roszczenia przy założeniu prawdziwości przytoczonych faktów. Pozwy o wydanie nakazu zapłaty podlegają obecnie sprawdzaniu poprzez Plausabilitätsprüfung, czyli badanie danych co do ich prawdopodobieństwa, dokonywanej przez sądowy program komputerowy5.
| Z powodu ciągle wzrastającej liczby pozwów, w końcu lat 60. poprzedniego wieku powstało pytanie, czy sądowe postępowanie upominawcze spełnia nadal swoje funkcje. Z uwagi na utratę efektywności w ramach postępowania upominawczego już w 1974 r. Ministerstwo Sprawiedliwości Baden-Württemberg rozpoczęło badania dotyczące możliwości wprowadzenia automatycznego postępowania upominawczego. Ustawowe podstawy do elektronicznego przygotowania postępowania upominawczego znalazły zastosowanie w praktyce dopiero od 1.10.1982 r. w AG Stuttgart i AG Stutt- gart – Bad Cannstadt. Jednak na terenie całego kraju elektroniczne postępowanie upominawcze wprowadzono dopiero od 1.5.2007 r. Od tej daty elektroniczne prowadzenie postępowania upominawczego możliwe jest również w landach Sachsen i Thüringen6. |
W Niemczech elektroniczne przygotowanie pozwów w postępowaniu upominawczym dopuszczalne jest na podstawie § 689 ust. 1 zd. 2 ZPO. Pozwy powinny być przygotowane najpóźniej w następnym dniu roboczym po dniu wpływu pozwu do sądu (§ 689 ust. 1 zd. 3 ZPO)7.
Pozew może zostać przekazany w formie papierowej, ale tylko, jeśli jest sporządzony przy użyciu właściwego formularza, nadającego się do odczytania przez system danego sądu (§ 690 ust. 3 ZPO). Dla adwokatów wnoszenie pozwów przy użyciu elektronicznej formy jest obowiązkowe od ostatniej zmiany § 690 ust. 3 zd. 2 ZPO, która weszła w życie w 1.12.2008 r. Własnoręczny podpis powoda nie jest konieczny, jeśli w inny sposób zapewnione jest, że pozew nie został sporządzony wbrew jego woli8.
| Początkowo wprowadzenie EPU miało na celu ułatwienie dostępu do postępowania upominawczego wierzycielom masowym, a także umożliwienie efektywnego przygotowywania postępowania. Z biegiem czasu dostęp do elektronicznego postępowania upominawczego został rozszerzony na powodów, których pozwy obejmują drobne roszczenia. Aby umożliwić jak najszerszy dostęp do elektronicznego postępowania wprowadzono różne formy elektronicznego wnoszenia pozwu, poprzez DTA –Mahnverfahren, ProfiMahn oraz Online-Mahnantrag9. |
Powyższe metody elektronicznego porozumiewania się z sądem odpowiadają powodom, którzy [...]