Abstrakt

Niezamówiona przez odbiorców korespondencja (spam) stanowi jedną z większych plag współczesnego świata digitalnego. Podejmowane są inicjatywy dotyczące prawnej reglamentacji tego zjawiska, zarówno na forum międzynarodowym, jak i w państwowych regulacjach wewnętrznych. Wydaje się, że podejmowanym działaniom brakuje spójności, co czyni walkę ze spamem mało efektywną. Artykuł przedstawia szeroką gamę środków przyjętych przez polskiego ustawodawcę w celu ochrony przed przesyłaniem niezamówionych komunikatów, z odniesieniem do uregulowań międzynarodowych w tym obszarze oraz planowanych zmian legis­lacyjnych.

Wprowadzenie

W krótkim czasie ilość wiadomości wysyłanych jako spam przerosła ilość pożądanej korespondencji. Zgodnie z czerwcowymi statystykami Sophos^1, ponad 80% ruchu w sieci stanowi spam, natomiast 3% światowego spamu pochodzi z Polski, co plasuje nas na niechlubnym szóstym miejscu. Z dostępnych 28.10.2008 r. diagramów obrazujących skalę problemu wynika, że w ciągu ostatnich 24 godzin wysłanych zostało 3 144 523 takich wiadomości, co oznacza, że w ciągu jednej sekundy wysłano około 37 niezamówionych komunikatów², natomiast w ciągu ostatniego roku liczba spamu wyniosła – 869 045 003, co oznacza że średnio w ciągu jednej sekundy wysłanych zostało około 28 niezamówionych informacji³. Skala problemu urosła do takiego poziomu, że w większości krajów powstała szczególna legislacja antyspamowa, a na arenie międzynarodowej zawiązywane są liczne kooperacje na rzecz walki ze spamem.

W prawie polskim nie została do tej pory uchwalona żadna szczególna ustawa poświęcona bezpieczeństwu sieci, natomiast przepisy mające chronić użytkowników Internetu przed niezamówioną korespondencją znajdują się w różnych gałęziach prawa. Przyjęta w prawie polskim mieszana koncepcja ochrony antyspamowej wykorzystująca instrumenty cywilnoprawne, karnoprawne oraz administracyjnoprawne jest zgodna z tendencjami unijnymi i modelowymi rozwiązaniami przygotowywanymi w międzynarodowych grupach roboczych. Zgodnie z wytycznymi OECD, zawartymi w raporcie Anti–Spam Law Enforcement⁴ w zwalczanie spamu powinny być kumulatywnie zaangażowane narzędzia z różnych gałęzi prawa. Instrumenty prawa konsumenckiego powinny być wykorzystywane do zwalczania przypadków wyłudzeń oraz zwodniczych i wprowadzających w błąd praktyk. Narzędzia z zakresu prawa karnego – gdy m.in. za pomocą poczty elektronicznej przesyłane są wirusy, jak również w przypadku oszukańczych zachowań, wypełniających przesłanki czynów kryminalnych (np. phishing). W sytuacji, gdy spamerzy wysyłają niechcianą korespondencję handlową w celach marketingowych, bez uprzedniej zgody adresata na wykorzystanie jego danej osobowej w postaci adresu e-mail zastosowanie powinny znajdować instrumenty prawa ochrony danych osobowych, natomiast narzędzia z zakresu prawa telekomunikacyjnego powinny być stosowane w przypadku, gdy nieuczciwe praktyki naruszają bezpieczeństwo telekomunikacyjne, oraz w sytuacji gdy wiadomości e-mail zawierają fałszywe oznaczenie zwrotnego adresu oraz wprowadzające w błąd oznaczenie przedmiotu przesyłki.

Przegląd polskich regulacji prawnych dotyczących spammingu

Na gruncie prawa polskiego, zgodnie z art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną⁵, przesyłanie niezamówionej informacji handlowej (spam)⁶ stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, który z jednej strony w indywidualnych przypadkach będzie stanowił ścigane z oskarżenia prywatnego wykroczenie (art. 24 UsługiElektrU), natomiast w przypadku gdy działanie takie będzie naruszało zbiorowy interes konsumentów w rozumieniu art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów⁷, przesyłanie niezamówionej informacji handlowej będzie stanowiło praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. W takim przypadku ochrona przed spamem teoretycznie gwarantowana jest na drodze postępowania administracyjnego przed Prezesem UOKiK. Przesyłanie niezamówionej informacji handlowej stanowi nie tylko szczególny delikt nieuczciwej konkurencji zdefiniowany w art. 10 UsługiElektrU, ale również [...]