Abstrakt

Znowelizowane w 2008 r. przepisy Kodeksu spółek handlowych zezwalają na wniesienie do spółki akcyjnej wkładów niepieniężnych, które nie podlegały badaniu biegłego rewidenta w trybie art. 312 KSH. Dotycząca tej kwestii regulacja zawarta jest w art. 312¹ KSH, a jej celem jest uproszczenie procedury wnoszenia do spółki wkładów niepieniężnych w tych przypadkach, w których ryzyko przeszacowania ich wartości, a tym samym ryzyko naruszenia zasady realnego pokrycia kapitału zakładowego, jest znikome¹. Zezwolenie na odstąpienie od badania wkładów niepieniężnych opiera się na założeniu, że nie ma potrzeby dokonywania specjalnej wyceny i badania wkładów dla celów transakcji polegającej na ich wniesieniu do spółki, gdyż wartość tych wkładów może być ustalona na podstawie ich średniej ceny rynkowej (art. 312¹ § 1 pkt 1 KSH) albo została już wcześniej ustalona i zweryfikowana (art. 312¹ § 1 pkt 2 lub 3 KSH). Z mocy art. 431 § 7 KSH wspomniane przepisy art. 312¹ KSH są stosowane odpowiednio do wkładów niepieniężnych wnoszonych na pokrycie podwyższenia kapitału zakładowego i niniejsze opracowanie poświęcone jest zasadniczo stosowaniu tej regulacji w takim przypadku. Paradoksalnie możliwość stosowania art. 312¹ KSH do wkładów niepieniężnych wnoszonych do spółki w związku z jej tworzeniem (mimo iż przepisy te są ulokowane wśród przepisów dotyczących powstania spółki) może budzić wątpliwości, o czym wspominam w końcowej części opracowania.

Uwagi wstępne

Zarząd może odstąpić od badania wkładów niepieniężnych, jeżeli spełnione są określone w art. 312¹ § 1 KSH warunki dotyczące przedmiotu wkładów oraz sposobu ich wyceny (przesłanki pozytywne odstąpienia od badania wkładów) i nie wystąpiły okoliczności wskazane w art. 312¹ § 2 KSH (przesłanki negatywne). Jeżeli zarząd podjął decyzję o odstąpieniu od badania wkładów niepieniężnych mimo wystąpienia okoliczności stanowiącej przesłankę negatywną takiego odstąpienia, akcjonariusze mogą żądać, na zasadach określonych w art. 312¹ § 3 i 4, by wkłady te zostały zbadane przez biegłego rewidenta. Na podstawie art. 312¹ § 5 KSH spółka jest zobowiązana do dokonania ogłoszenia o wniesieniu wkładów, które nie podlegały badaniu biegłego rewidenta.

Organem uprawnionym do podjęcia decyzji o odstąpieniu od badania wkładów niepieniężnych przez biegłego rewidenta jest zarząd, co oznacza, że:

• decyzja o odstąpieniu od takiego badania jest podejmowana w drodze uchwały zarządu i jeżeli zarząd takiej uchwały nie podjął, wkłady powinny być zbadane przez biegłego rewidenta,
• zarząd może poddać wkłady niepieniężne badaniu także wtedy, gdy spełnione są warunki umożliwiające odstąpienie od badania tych wkładów,
• jeżeli warunki umożliwiające odstąpienie od badania wkładów są spełnione, akcjonariusze nie mogą żądać przeprowadzenia takiego badania,
• statut nie może wyłączyć kompetencji zarządu do podjęcia decyzji o odstąpieniu od badania wkładów (por. art. 304 § 3 KSH).

Artykuł 312¹ KSH nie wyłącza obowiązku sporządzenia sprawozdania dotyczącego wkładów niepieniężnych, o którym mowa w art. 311 KSH i które w przypadku wkładów wnoszonych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego sporządza zarząd spółki (art. 431 § 7 KSH). Sprawozdanie to powinno być więc sporządzone także wtedy, gdy spełnione są przesłanki odstąpienia od badania wkładów niepieniężnych i zarząd podjął uchwałę o takim odstąpieniu. Wynika to z treści art. 312¹ KSH, który mówi wyłącznie o odstąpieniu od badania wkładów przez biegłego rewidenta, oraz z faktu, że sprawozdanie to nie jest sporządzane wyłącznie w celu poddania go wspomnianemu badaniu, lecz jest adresowane także do akcjonariuszy podejmujących uchwałę o podwyższeniu kapitału zakła­dowego².

Wkłady w postaci zbywalnych papierów wartościowych lub instrumentów rynku pieniężnego (art. 312¹ § 1 pkt 1 KSH)

Zgodnie z art. 312¹ § 1 pkt 1 KSH odstąpienie od badania przez biegłego rewidenta wkładów niepieniężnych jest możliwe, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

• przedmiotem wkładu niepieniężnego mają być aktywa w postaci zbywalnych papierów wartościowych lub instrumentów rynku pieniężnego,
• aktywa te są przedmiotem obrotu na rynku regulowanym przez okres co najmniej 6 miesięcy przed dniem ich wniesienia do spółki,
• wartość tych aktywów jest ustalana według ich średniej ceny ważonej na rynku regulowanym z sześciomie­sięcznego okresu poprzedzającego dzień wniesienia wkładu.

Wartość aktywów, o której mowa w art. 312¹ § 1 KSH, („wartość ustalana”) oznacza wartość przyjętą na potrzeby transakcji objęcia akcji w zamian za wkład niepieniężny w postaci tych aktywów. Sformułowanie, że wartość ta ma być ustalona „według” średniej ceny ważonej, o której mowa wyżej, oznacza, że ustalona wartość powinna odpowiadać tej średniej cenie ważonej albo (w oparciu o argumenty wykładni celowościowej) powinna być ustalona w wysokości niższej niż ta cena. Konsekwencją faktu, że ustalona w ten sposób wartość wkładu niepieniężnego musi być przyjęta jako jeden z parametrów transakcji wniesienia wkładów niepieniężnych do spółki, jest to, iż ma ona wpływ na sposób ustalenia pozostałych parametrów tej transakcji, tzn. liczby akcji, które mają być wydane w zamian za wkład niepieniężny oraz ceny emisyjnej tych akcji. Wartość wkładu niepieniężnego powinna bowiem odpowiadać co najmniej łącznej cenie emisyjnej akcji wydawanych za ten wkład (iloczyn liczby akcji pokrywanych tym wkładem oraz ich jednostkowej ceny emisyjnej nie powinien być wyższy od wartości wkładu).

Regulacja art. 312¹ § 1 pkt 1 KSH dotycząca okresu, który ma być brany pod uwagę przy ustalaniu średniej ceny zbywalnych papierów wartościowych lub instrumentów rynku pieniężnego jest nieprecyzyjna. Trudno uznać, że [...]