Monitor Prawniczy

nr 12/2009

Klauzula rebus sic stantibus – możliwości jej aktualnego zastosowania (uwagi na tle art. 357[1] KC)

Michał Bieniak
Autor jest aplikantem adwokackim ORA w Warszawie; współpracownikiem „J. Bieniak, A. Neuman, K. Wawrzyniak, M. Wojnar, Adwokaci i Radcowie Prawni, Spółka partnerska”.
Abstrakt

Zaistniałe ostatnio w światowej gospodarce zjawiska, a w szczególności kryzys finansowy, spowodowały ponowne zainteresowanie praktyki prawa instytucjami ostatnio nieco rzadziej stosowanymi. W szczególności, na tle dyskusji dotyczącej opcji walutowych (lub szerzej instrumentów pochodnych, gdyż problem dotyczy również kontraktów terminowych), odwoływano się do konstrukcji klauzuli rebus sic stantibus, której wyrazem w polskim prawie jest m.in. art. 3571 KC. Przepis ten jest jednocześnie jednym z najczęściej przywoływanych w toku dyskusji nad problematyką opcji walutowych. W niniejszym artykule autor rozważa, czy rzeczywiście przepis art. 3571 KC może znaleźć zastosowanie w dzisiejszych czasach (nie tylko w przypadku opcji czy kontraktów terminowych) w sytuacji, kiedy nie mamy do czynienia ze zdarzeniami o charakterze wojen, rewolucji, przewrotów lub klęsk żywiołowych (trudno bowiem obecny kryzys finansowy, pomimo jego głębokości, porównywać z tego rodzaju zdarzeniami)? Zagadnienie przedstawiono biorąc pod uwagę zarówno historię samej instytucji, jej obecną regulację, jak i dotychczasowe wypowiedzi doktryny i orzecznictwa na temat wykładni art. 3571 KC.