Abstrakt

Wskazanie prawidłowej chwili wszczęcia procesu cywilnego wiąże konkretne skutki procesowe i materialnoprawne z momentem wniesienia pozwu, dlatego data jego wniesienia musi być dokładnie określona. Na pozór nie ma nic prostszego do wykazania niż chwila wszczęcia postępowania procesowego wchodzącego w skład procesu cywilnego. Czy jednak nigdy określenie tego momentu nie niesie ze sobą wątpliwości? Czy istotnie o dacie wszczęcia postępowania decyduje złożenie pozwu osobiście bądź za pomocą polskiej placówki operatora publicznego w „jakimkolwiek” sądzie powszechnym? Jak do tego problemu ma się chociażby wskazanie daty uiszczenia opłaty wymaganej od pozwu?

Wprowadzenie

Na wstępie, pokrótce zwrócić należy uwagę, że wszczęcie procesu cywilnego zawsze następuje z inicjatywy pozasądowej i co do zasady, polega na wytoczeniu powództwa, które to następuje w formie pisemnej, a wyjątkowo w sprawach z zakresu prawa pracy – w formie ustnej.

Pismo procesowe obejmujące swą treścią powództwo nosi miano pozwu. Truizmem będzie wskazanie, że jest to pierwsze pismo procesowe w konkretnej sprawie. Pozew jest kwalifikowanym pismem procesowym, a więc powinien spełniać wszelkie wymagania określone nie tylko w przepisach art. 125–128 odnoszących się do pism procesowych w ogóle, ale także art. 187–187² KPC, czy art. 505² KPC wskazującego na obligatoryjne i fakultatywne elementy samego pozwu.

Skutki związane z wytoczeniem powództwa powstają w momencie wniesienia pozwu, jednakże jeżeli pozew nie odpowiada wymaganym warunkom formalnym i fiskalnym, data jego wniesienia pozostaje w mocy tylko wtedy, gdy w przepisanym terminie tygodniowym nastąpi jego uzupełnienie (art. 130 § 3 KPC).

Wskazać przy tym należy, że prawidłowa i rzetelna konstrukcja pozwu inicjującego postępowanie sądowe, w sposób znaczący wpływa na szybkość toczącego się postępowania. Wynika to chociażby z faktu, że właśnie poprawnie skonstruowanemu i opłaconemu pozwowi można nadać niezwłoczny bieg, w przeciwieństwie do pozwu obarczonego brakami fiskalnymi bądź formalnymi, uniemożliwiającymi niezwłoczne nadanie sprawie biegu.

Właściwa chwila wszczęcia procesu cywilnego

Przechodząc do meritum problemu wskazać należy, że pozew można złożyć dwojako: osobiście – na dzienniku podawczym konkretnego sądu (ewentualnie w sekretariacie wydziału, w którym ma być rozpatrywana sprawa) bądź w polskiej placówce operatora publicznego.

Zaznaczyć także należy, że osoby, które są żołnierzami lub członkami załogi polskiego statku morskiego albo są pozbawione wolności mogą złożyć pismo procesowe, a więc i pozew, w dowództwie jednostki, u kapitana statku lub w administracji zakładu karnego. Zgodnie z treścią art. 165 § 3 KPC takowy sposób złożenia pozwu będzie równoznaczny ze złożeniem tegoż pisma procesowego w sądzie.

Określenie daty złożenia pozwu, w momencie kiedy następuje ono osobiście, nie budzi żadnych wątpliwości, jest to bowiem ta konkretna data, z którą składamy owo pierwsze pismo procesowe na dzienniku podawczym danego sądu, bądź w sekretariacie konkretnego wydziału sądu. Data ta zostaje uwidoczniona na „prezentacie”, czyli – uczynionej zgodnie z dyspozycją § 14 ust. 1 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12.12.2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej¹ – adnotacji o wpływie pisma uczynionej przez upoważnionego pracownika sądu, a zawierającej nazwę sądu, datę wpływu pisma, liczbę załączników i podpis przyjmującego pismo. Kopertę, w której pismo nadesłano załącza się do pisma (§ 14 ust. 3 SekrAdmSądZ).

Pozorne trudności w ustaleniu daty wszczęcia postępowania procesowego powstają przy próbie jej określenia, w przypadku złożenia pozwu w polskiej placówce operatora publicznego. Odpowiedź na tenże problem stanowi literalne brzmienie art. 165 § 2 KPC, który mówi, że oddanie pisma procesowego w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Bezspornym jest, że pozew jest pismem procesowym, a tym samym art. 165 § 2 KPC ma zastosowanie także do pozwu². W tym wypadku przy ustalaniu chwili wszczęcia procesu cywilnego decydująca będzie data stempla pocztowego³.

W kazuistyce przypadków form składania pozwu do sądu, można [...]