Abstrakt
Dnia 11.7.2007 r. została uchwalona dyrektywa 2007/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wykonywania niektórych praw akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym1. Weszła ona w życie 3.8.2007 r., a maksymalny okres transpozycji jej postanowień do porządków prawnych Państw Członkowskich ustalono na 3.8.2009 r., z możliwością przedłużenia w pewnych szczególnych przypadkach do 3.8.2012 r.
Celem dyrektywy jest dokonanie zbliżenia regulacji obowiązujących w poszczególnych Państwach Członkowskich w zakresie dotyczącym wykonywania przez akcjonariuszy spółek publicznych ich praw udziałowych, odnoszących się w szczególności do sfery korporacyjnej2. W związku bowiem z – wynikającą z traktatowej swobody przepływu kapitału – możliwością posiadania przez podmioty z innych, często bardzo odległych geograficznie, Państw Członkowskich udziałów i akcji w spółkach kapitałowych, mających siedzibę na terenie innego Państwa Członkowskiego, niezmiernie istotną staje się kwestia wykonywania przez takie podmioty ich praw udziałowych bez konieczności fizycznej obecności w miejscu obrad walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
Zakres podmiotowy dyrektywy
Zgodnie z art. 1 dyrektywy, ustanowione nią zasady rozciągają się wyłącznie na te spółki, których statutowa siedziba znajduje się w Państwie Członkowskim i których akcje zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym kraju członkowskiego. Nie musi to być przy tym to samo państwo, na co wskazuje wyraźnie art. 1 ust. 2 dyrektywy. Pojęcie rynku regulowanego jest przy tym rozumiane tożsamo z definicją zawartą w art. 4 ust. 1 pkt 14 dyrektywy 2004/39/WE3, a więc jako wielostronny, zorganizowany system obrotu instrumentami finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zapewniający systematyczne kojarzenie ofert nabywania i zbywania tych instrumentów. W Polsce „adresatami”4 postanowień dyrektywy będą spółki publiczne, notowane na rynku regulowanym w rozumieniu art. 14 ustawy z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi5. Dyrektywa odstępuje tym samym od stosowanego dość często modelu wskazania konkretnych typów spółek, istniejących w porządku prawnym danego Państwa Członkowskiego, na rzecz katalogu funkcjonalnego, opierającego się na typologii podmiotów, które zgodnie z prawem krajowym mogą być notowane na rynkach kapitałowych.
| Jednocześnie, art. 1 ust. 3 dyrektywy pozostawia Państwom Członkowskim podjęcie decyzji, czy będą stosowały jej postanowienia do instytucji zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS6, innych przedsiębiorstw, których wyłącznym przedmiotem działalności jest zbiorowe inwestowanie w papiery wartościowe środków powierzonych im przez obywateli, a także spółdzielni. |
Dopuszczalny zakres wyłączenia wskazuje tym samym na szerokie ujmowanie pojęcia spółki na potrzeby dyrektywy, zgodne w swej istocie z regulacją wprowadzoną przez art. 48 ust. 2 TWE.
Co istotne, cel dyrektywy powoduje, że dopuszczalne są wszelkiego rodzaju szczególne regulacje prawa krajowego, których skutkiem jest dodatkowe ułatwienie wykonywania przez akcjonariuszy ich praw udziałowych. Preambuła dyrektywy nie wyklucza jednocześnie powzięcia dalszych środków unifikacyjnych na szczeblu Wspólnoty, mogących zapewnić pełniejsze urzeczywistnianie przez akcjonariuszy ich praw, o ile okaże się to niezbędne ze względu na niemożność osiągnięcia przez poszczególne Państwa Członkowskie pożądanych rezultatów na podstawie dotychczasowej regulacji7.
Równe traktowanie akcjonariuszy jako ogólna zasada interpretacyjna dyrektywy
Artykuł 4 dyrektywy wprowadza generalny wymóg zapewnienia przez spółki równego traktowania wszystkich akcjonariuszy w odniesieniu do udziału w walnym zgromadzeniu i wykonywania w jego ramach prawa głosu. Przenosząc tę zasadę na grunt prawa polskiego stwierdzić można, że obowiązujące obecnie ustawodawstwo w pełni realizuje powyższy wymóg. Zgodnie bowiem z art. 20 KSH, wspólnicy spółek kapitałowych powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Prawo krajowe idzie więc w omawianym zakresie zdecydowanie dalej, nie ograniczając się wyłącznie do równości akcjonariuszy w ramach ich uczestnictwa na walnych zgromadzeniach8. Podobny wniosek wyprowadzić można dla spółek publicznych również z art. 20 ustawy z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych9, który nakłada na emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym obowiązek zapewnienia posiadaczom papierów tego samego rodzaju, w takich samych okolicznościach, jednakowego traktowania.
| Zasada ta doznawała jeszcze dodatkowego wzmocnienia w postaci art. 1 projektu Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW, który stwierdzał wprost, że żaden akcjonariusz nie powinien być uprzywilejowany w stosunku do pozostałych akcjonariuszy. W ostatecznej wersji Dobrych Praktyk zapis ten został jednak nieco zmodyfikowany i obecnie zakazuje jedynie nieuzasadnionego różnicowania sytuacji akcjonariuszy wyłącznie w odniesieniu do transakcji i umów zawieranych z nimi przez spółkę10. |
Wydaje się, że ze względu na fundamentalne znaczenie, jakie przypisać należy powyższej zasadzie, powinna ona pełnić rolę [...]