Abstrakt
Problematyka uchwał rady nadzorczej spółki kapitałowej jest stosunkowo rzadko poruszana w piśmiennictwie. Spory doktrynalne, ale również praktyczne skupiają się najczęściej wokół uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych. Niemniej nie można zapominać, że zgromadzenie nie jest jedynym organem uprawnionym do podejmowania uchwał w spółce kapitałowej. Podejmowanie uchwał towarzyszy również działalności zarządu spółki (oczywiście o ile tylko nie jest on jednoosobowy) oraz radzie nadzorczej. Przedmiotem niniejszego artykułu jest jedynie wadliwość uchwał rady nadzorczej.
Pojęcie i tryb podejmowania uchwały przez radę nadzorczą
Podstawowym przepisem ustrojowym regulującym kompetencje rady nadzorczej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest art. 219 § 1 KSH, zgodnie z którym rada nadzorcza stanowi stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Przepis ten nie wyczerpuje wszystkich kompetencji tego organu. Dodatkowe kompetencje przewiduje choćby art. 210, czy art. 250 pkt 1 KSH. Jednocześnie sposób wykonywania kompetencji przez radę nadzorczą spółki z o.o. reguluje art. 219, a także art. 222 KSH. O ile art. 219 § 5 KSH stanowi, że każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywać prawo nadzoru, o tyle art. 222 KSH reguluje najbardziej interesującą nas z punktu widzenia tego artykułu problematykę tzn. zasady podejmowania uchwał. Zgodnie więc z tym przepisem, co do zasady, uchwały rady nadzorczej podejmowane są na posiedzeniu. Jednocześnie art. 222 § 1 KSH ustanawia dwa warunki formalne podejmowania uchwał. Po pierwsze, wszyscy członkowie rady nadzorczej muszą być zaproszeni na posiedzenie1, po drugie, musi być obecna co najmniej połowa jej członków. Kodeks spółek handlowych ustanawia więc w tym zakresie kworum na poziomie 50% członków rady nadzorczej, przy czym zastrzega jednocześnie, że umowa spółki może przewidywać surowsze wymagania. Przepisy natomiast nie wprowadzają wyraźnie wymogu co do większości, którą są podejmowane uchwały, co pozwala wyprowadzić wniosek, że wystarczająca jest w tym przypadku zwykła większość głosów, o ile oczywiście umowa nie wprowadza wymogów surowszych2. Należy jednak wskazać, że Kodeks spółek handlowych nie reguluje trybu zwołania posiedzenia rady nadzorczej, ani terminu z wyprzedzeniem którego należy dokonać zawiadomienia. Powyższe kwestie mogą być natomiast uregulowane w regulaminie. Posiedzenia są protokołowane (art. 222 § 2 KSH), przy czym Kodeks spółek handlowych nie stawia tym protokołom żadnych szczególnych wymogów. Niemniej K. Kopaczyńska-Pieczniak zaznacza, że należy w tej sytuacji stosować per analogiam wymogi dotyczące protokołu z posiedzenia rady nadzorczej spółki akcyjnej (art. 391 § 2 w zw. z art. 376 KSH) i w konsekwencji uznaje, że protokół ten powinien być podpisany przez wszystkich obecnych członków rady nadzorczej3.
| Należy jednak zaznaczyć, że od zasady podejmowania uchwał na posiedzeniu ustawa wprowadza pewne wyjątki. Przede wszystkim art. 222 § 4 KSH stanowi, że o ile umowa spółki tak stanowi, dopuszczalne jest podejmowanie uchwał przez radę nadzorczą w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie rady nadzorczej zostali powiadomieni o treści projektu uchwały. W doktrynie zaznacza się, że nie jest konieczne, aby wszyscy członkowie rady nadzorczej brali w tym przypadku udział w głosowaniu4. Jedynie częściowe odstępstwo od zasady podejmowania uchwał na posiedzeniu rozumianym jako spotkanie w jednym miejscu członków organu wprowadza art. 222 § 3 KSH, który umożliwia oddanie głosu za pośrednictwem innego członka tego organu. Przy czym w doktrynie zaznacza się, że możliwość oddania głosu za pośrednictwem innego członka nie oznacza wykonywania prawa głosu w imieniu nieobecnego członka rady nadzorczej, a jedynie rozumiana jest jako przekazanie pisemnego głosu innego członka tego organu z wykorzystaniem konstrukcji posłańca. W konsekwencji takiego członka wlicza się do kworum5. Procedura określona w art. 222 § 3 i 4 KSH nie ma jednak zastosowania do wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołania członka zarządu oraz odwołania i zawieszania w czynnościach tych osób. |
Podstawowym przepisem konstytuującym kompetencje rady nadzorczej spółki akcyjnej jest natomiast art. 382 § 1 KSH, który jednakże nie reguluje ich w sposób wyczerpujący. Zgodnie z tym przepisem, rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. W przypadku spółki akcyjnej regulacja trybu działania rady nadzorczej jest bardziej rozbudowana. Przede wszystkim, zgodnie z art. 390 § 1 KSH, rada nadzorcza wykonuje swoje obowiązki kolegialnie, może jednak delegować swoich członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych, przy czym jeżeli rada nadzorcza została wybrana w drodze głosowania oddzielnymi grupami, każda grupa ma prawo delegować jednego spośród wybranych przez siebie członków rady nadzorczej do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych. Członkowie ci mają prawo uczestniczenia w posiedzeniach zarządu z głosem doradczym. Zarząd obowiązany jest zawiadomić ich uprzednio o każdym swoim posiedzeniu. Tryb zaś podejmowania uchwał reguluje art. 388–389 i 391 KSH. Podobnie jak w spółce z o.o. także w spółce akcyjnej uchwały rady nadzorczej podejmowane są przede wszystkim na posiedzeniu, przy czym zgodnie z art. 389 § 1 KSH zarząd lub członek rady nadzorczej mogą żądać zwołania rady nadzorczej, podając proponowany porządek obrad. Przewodniczący rady nadzorczej zwołuje posiedzenie w terminie dwóch tygodni od dnia otrzymania wniosku, jeżeli zaś przewodniczący rady nadzorczej nie zwoła posiedzenia zgodnie z § 1, wnioskodawca może je zwołać samodzielnie, podając datę, miejsce i proponowany porządek obrad (art. 389 § 2 KSH). Ponadto, w spółce akcyjnej nieco inaczej niż w spółce z o.o. uregulowane są warunki formalne podejmowania uchwał. Po pierwsze, także w tym przypadku potrzebne jest prawidłowe zaproszenie wszystkich członków. Po drugie, obecność co najmniej połowy członków. A. Opalski zwraca uwagę, że chodzi tu jedynie o obecność na posiedzeniu, niekonieczne jest natomiast branie udziału w głosowaniu6. Po trzecie, bezwzględna liczba głosów, chyba że statut stanowi inaczej, przy czym statut również może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos przewodniczącego. Zgodnie zaś z art. 391 § 2 w zw. z art. 376 KSH, uchwały są protokołowane. Protokoły powinny zawierać porządek obrad, nazwiska i imiona obecnych członków rady nadzorczej, liczbę głosów oddanych na poszczególne uchwały oraz zdania odrębne. Protokoły podpisują obecni członkowie rady nadzorczej. Ponadto, podobnie jak w spółce z o.o. jeżeli statut tak stanowi uchwały mogą być podejmowane w trybie pisemnym, lub za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość (art. 388 § 3 KSH)7. Do materii statutowej należy również dopuszczalność oddania głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka rady nadzorczej, przy czym oba szczególne tryby podejmowania uchwał, podobnie jak w spółce z o.o. nie mogą dotyczyć wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady nadzorczej, powołania członka zarządu oraz odwołania i zawieszania w czynnościach tych osób8.
Postacie i konsekwencje wadliwości uchwał rady nadzorczej
Wadliwość uchwał rady nadzorczej może przybrać bardzo różnoraką postać. Przede wszystkim [...]