Abstrakt

Niniejszy artykuł podejmuje problematykę spornych w doktrynie i orzecznictwie zagadnień dotyczących wykazywania przez profesjonalnego pełnomocnika umocowania do reprezentowania osoby prawnej w postępowaniu sądowym.

Wprowadzenie

W myśl art. 86 Kodeksu postępowania cywilnego strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać w postępowaniu sądowym osobiście lub przez pełnomocników.

Ustanowienie pełnomocnika do występowania przed sądem następuje poprzez udzielenie mu pełnomocnictwa. Co do zasady, pełnomocnictwo powinno być sporządzone na piśmie, powinno określać osobę pełnomocnika oraz zawierać własnoręczny - obejmujący co najmniej nazwisko - podpis mocodawcy, z tym że niekoniecznie musi on być czytelny¹. W razie wątpliwości sąd może bowiem zażądać urzędowego poświadczenia podpisu osoby udzielającej pełnomocnictwa (art. 89 § 1 KPC).

Obowiązkiem pełnomocnika procesowego, zgodnie z art. 89 § 1 KPC, jest dołączenie do akt sprawy, przy pierwszej czynności procesowej (art. 126 § 3 KPC), oryginału pełnomocnictwa bądź jego wierzytelnego odpisu. Adwokat i radca prawny, a także rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić jedynie odpis udzielonego im pełnomocnictwa².

W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone również ustnie na posiedzeniu sądu, przez oświadczenie złożone przez stronę (mocodawcę) i wciągnięte do protokołu (art. 89 § 2 KPC).

Powyższe obowiązki odnoszą się zarówno do pełnomocnika procesowego, który reprezentuje osobę fizyczną, jak i pełnomocnika osoby prawnej.

Wydawałoby się, że wyżej przywołane regulacje nie powinny stwarzać problemów w ich stosowaniu. Praktyka okazała się być jednak o wiele bardzie skomplikowana i w związku z przywołanymi unormowaniami, sądy reprezentowały szereg odmiennych stanowisk dotyczących problematyki wykazywania przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego umocowania do reprezentowania w postępowaniu sądowym podmiotu posiadającego osobowość prawną. Skutkowało to m.in. nakładaniem przez poszczególne sądy, na pełnomocników procesowych osób prawnych, różnych obowiązków związanych z wykazywaniem prawidłowości ich umocowania. Część tych rozbieżności została ujednolicona w drodze orzecznictwa SN, jednak nadal nie można uznać, aby przywołana materia nie stwarzała problemów interpretacyjnych. Intencją niniejszego artykułu jest przybliżenie zagadnień związanych z wykładnią przepisów dotyczących wykazywania przez pełnomocników procesowych osób prawnych, prawidłowości umocowania do występowania w postępowaniu sądowym.

Obowiązek załączenia odpisu z KRS

Jak już wyżej wspomniano, według art. 89 § 1 KPC pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Zdawałoby się zatem, że złożenie samego pełnomocnictwa jest czynnością wystarczającą do wykazania umocowania, do działania przed sądem, zarówno wówczas, gdy mocodawcą jest osoba fizyczna, jak i wtedy, gdy pełnomocnictwa udziela osoba prawna.

Jednakże w praktyce sądowej obok obowiązku złożenia dokumentu pełnomocnictwa wskazuje się, poprzez odwołanie do treści przepisu art. 68 KPC, na jeszcze jeden obowiązek pełnomocnika procesowego reprezentującego podmiot będący osobą prawną. Polega on na wykazaniu, za pomocą odpowiedniego dokumentu, że pełnomocnictwo, którym się legitymuje, zostało udzielone przez osoby uprawnione do występowania w imieniu podmiotu (osoby prawnej) będącego mocodawcą.

Pogląd, że pełnomocnika procesowego osoby prawnej, faktycznie obciąża obowiązek przedłożenia dokumentu potwierdzającego prawidłowość umocowania stwierdzonego pełnomocnictwem, jest zgodnie przyjmowany w orzecznictwie sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego³.

Warto się jednak zastanowić, czy zawiera on wystarczające umocowanie w obowiązujących przepisach proceduralnych.

Rozstrzygając przedstawioną wątpliwość, w pierwszej kolejności, za podstawę rozważań przyjąć trzeba regulację przepisu [...]