Abstrakt

Wprowadzona na mocy ustawy z 14.6.2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw¹ nowelizacja ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych² wywołuje wiele kontrowersji. Jak dotąd największym zainteresowaniem cieszyły się uregulowania dotyczące zasad i warunków zawierania umów przeniesienia własności lokali, czyli tzw. uwłaszczenia lokatorów. Nie negując wagi tych zagadnień nie można jednak zapominać o mających znaczną doniosłość zmianach o charakterze ściśle korporacyjnym, dotykających ustroju organów spółdzielni mieszkaniowej. Antycypując dalsze rozważania wskazać należy na proces różnicowania spółdzielni mieszkaniowych w stosunku do innych typów spółdzielni, które podlegają kompleksowej regulacji³ ustawy z 16.9.1982 r. - Prawo spółdzielcze⁴. Zarysowujące się odrębności dotyczą określenia zakresu obowiązków informacyjnych, jak również składu osobowego, organizacji oraz funkcjonowania rad nadzorczych i walnych zgromadzeń⁵. Niestety, niektóre z przyjętych rozwiązań są źródłem wątpliwości interpretacyjnych, wskazane byłoby więc ich omówienie i poddanie wstępnej analizie.

Rada nadzorcza

Nowelizacja wprowadziła wiele zmian dotyczących organizacji i funkcjonowania rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych.

Bez wątpienia na uznanie zasługuje art. 8² ust. 1 SpółdzMieszkU, który porządkuje drażliwe zagad­nienie wysokości uposażeń przyznawanych członkom innych niż zarząd organów spółdzielni mieszkaniowej (przede wszystkim właśnie rady nadzorczej). Zważywszy na istotę spółdzielczości mieszkaniowej trafne jest przyjęcie zasady, że funkcja w tego typu organach powinna być pełniona społecznie, z równoczesnym dopuszczeniem możliwości przyznania – w drodze odpowiedniej regulacji statutowej – wynagrodzenia za udział w posiedzeniach⁶ w formie miesięcznego ryczałtu. Słusznie również wypłata wynagrodzenia nie jest zależna od ilości posiedzeń organu – celem omawianego unormowania było nie tyle zagwarantowanie wynagrodzenia w stałej wysokości za udział w posiedzeniach organu, ale by ilość jego posiedzeń nie mogła wpłynąć na zwiększenie wysokości wynagrodzenia⁷. Użycie zwrotu „wynagrodzenie za udział w posiedzeniach” zdaje się z kolei przesądzać, że jeżeli członek organu w danym miesiącu w żadnym posiedzeniu nie uczestniczył, to nie nabywa roszczenia o wypłatę wynagrodzenia. W dalszej konsekwencji dopuszczalne jest przyjęcie w statucie założenia, że wysokość wynagrodzenia miarkowana będzie proporcjonalnie do ilości posiedzeń odbytych i posiedzeń, w których członek organu wziął udział. Tym samym absencja członka na niektórych posiedzeniach organu – usprawiedliwiona lub nie – skutkowałaby odpowiednim zmniejszeniem wysokości przyznanego wynagrodzenia. Uprawnione jest także twierdzenie, że statut może różnicować wysokość wynagrodzenia przyznanego poszczególnym członkom organu, w zależności od sprawowanej funkcji i związanego z tym zakresu obowiązków. W rezultacie wynagrodzenie to nie pełniłoby funkcji czysto alimentacyjnej, lecz pokrywałoby uszczerbek majątkowy powstały w związku z zaangażowaniem się członka w prowadzenie spraw spółdzielni mieszkaniowej i z uwzględnieniem tej okoliczności byłoby kalkulowane. W tym miejscu pojawia się zatem wątpliwość co do słuszności ustawowego limitowania tego wynagrodzenia, nie zawsze bowiem kwota równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę będzie adekwatna do stopnia obciążenia pracą członka rady nadzorczej oraz ponoszonej przezeń odpowiedzialności⁸. Wydaje się więc, że nowa regulacja wyabstrahowała od warunków, w jakich dana spółdzielnia funkcjonuje – de lege ferenda omawiana kwestia powinna pozostać uregulowana w statucie, zgodnie z wolą większości członków.

Artykuł 8³ ust. 1 SpółdzMieszkU w zw. z art. 45 § 1 PrSpółdz przesądza, że członkowie rady nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej mogą być wybierani tylko przez walne zgromadzenie. Żadna z części walnego zgromadzenia (w odróżnieniu od zebrań grup członkowskich) nie posiada jednak autonomicznej kompetencji do dokonania wyboru „własnego” członka rady nadzorczej, głosowanie w tym zakresie odbywa się bowiem en bloc nad wszystkimi kandydatami na forum każdej części walnego zgromadzenia. Obecnie możliwa jest więc [...]