Abstrakt

W niemal wszystkich opracowaniach poświęconych znakowi towarowemu Wspólnoty podkreśla się, że jego podstawową cechą jest jednolity charakter. Cecha ta niesie za sobą poważne konsekwencje, wpływając na całokształt systemu stworzonego rozporządzeniem w sprawie znaku towarowego Wspólnoty¹. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że jednolity charakter znaku stanowi istotę tegoż systemu. Jednakże zagadnienie to nie doczekało się jeszcze w literaturze prawniczej całościowego, wyczerpującego opracowania². Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o znaczenie, oraz w szczególności, skutki jednolitego charakteru znaku wspólnotowego. Nie wyczerpuje on z pewnością całości złożonej problematyki, jaką stanowi jednolitość znaku wspólnotowego, zwraca jednak uwagę na wiele istotnych, związanych z tym kwestii.

Treść i znaczenie

Od początku prac nad systemem znaku towarowego dla Europy zasada jednolitości, obok zasad tzw. autonomii i koegzystencji, znaku stanowiła centralny punkt wszystkich projektów – najpierw konwencji, a następnie rozporządzenia w sprawie znaku wspólnotowego³. W ostatecznej wersji rozporządzenia zasada jednolitego charakteru znaku wspólnotowego znalazła normatywny wyraz w art. 1 ust. 2.

Znaczenie zasady jednolitego charakteru znaku wyjaśnia dodatkowo treść preambuły do rozporządzenia 40/94 w sprawie znaku towarowego Wspólnoty. Zgodnie z jej ust. 2, wyrażona w rozporządzeniu zasada jednolitego charakteru znaku wspólnotowego oznacza jednolitość w przedmiocie:

• postępowania w sprawie przyznania prawa ochronnego na znak towarowy,
• ochrony znaku wspólnotowego oraz
• skutków jakie znak wywołuje.

Podstawowe znaczenie ma kwestia skuteczności znaku towarowego Wspólnoty. Jednolity charakter oznacza prze­de wszystkim, że prawo do znaku towarowego Wspólnoty wywołuje taki sam skutek na całym terytorium Wspólnoty Europejskiej. Jednakowa skuteczność znaku towarowego Wspólnoty dotyczy nie tylko powstania prawa, ale także jego przeniesienia, uznania znaku za nieważny lub wy­gasły. We wszystkich państwach Wspólnoty jednakowe skutki wywołuje również zrzeczenie się prawa ze znaku wspólnotowego oraz zakazanie jego używania. Chociaż nie mówi o tym wprost rozporządzenie, jednakowa skuteczność znaku wspólnotowego odnosi się w równym stopniu do tzw. wyczerpania prawa ze znaku oraz przedłużenia jego ochrony. W ten sposób wspólnotowy znak towarowy zrywa z tradycyjnie rozumianą zasadą terytorializmu krajowych praw własności przemysłowej, ograniczającą skuteczność tych praw do określonego terytorium państwo­wego⁴. Nadanie znakowi towarowemu Wspólnoty kształtu jednolitego – skutecznego w całej Wspólnocie prawa, wynikało w sposób bezpośredni z potrzeby realizacji celów Wspólnoty w zakresie swobodnej wymiany dóbr i usług we Wspólnocie⁵. Dzięki ważnemu w całej Wspólnocie prawu ze znaku towarowego, towary nim opatrzone i usługi z nim związane nie napotykają na przeszkody na granicach państw członkowskich Unii Europejskiej, spowodowane istnieniem konkurujących znaków. W ten sposób zapobiega się podziałom Wspólnego Rynku Europy, których źródło może tkwić w terytorialnej skuteczności krajowych praw własności intelektualnej.

Jednolity charakter znaku wspólnotowego wpływa również na sposób przyznawania prawa do znaku, które odbywa się w ramach jednego postępowania przed specjalnie powołanym do tego urzędem. Jednolitość znaku wspólnotowego determinuje także zasady ochrony znaku.

Postępowanie w sprawie przyznania prawa ochronnego

Jednolitość znaku towarowego Wspólnoty wywiera decydujący wpływ na sposób przyznawania prawa do znaku. Jednolity system rejestracji znaków wspólnotowych przy­no­si uproszczenie wymogów formalnych oraz procedur zmierzających do przyznania prawa wyłącznego w postaci prawa ochronnego na znak wspólnotowy. Podstawowe założenia tego systemu są następujące: jedno zgłoszenie, jeden urząd prowadzący całe postępowanie na podstawie wspólnej dla wszystkich regulacji prawnej, jedna decyzja w sprawie przyznania prawa ochronnego. Nie bez znaczenia jest koszt rejestracji znaku wspólnotowego, który jest o wiele niższy w porównaniu do kosztów, jakie trzeba by ponieść w razie oddzielnej rejestracji znaku w wszystkich państwach należących do Wspólnoty. Dzięki pojedynczej rejestracji, poprzedzonej jednym tylko zgłoszeniem, uzyskujemy ochronę skuteczną na terytorium wszystkich państw Wspólnoty Europejskiej. Jedynie rejes­tracja może być źródłem wyłącznych praw do znaku Wspólnotowego (art. 6 rozporządze­nia 40/94). Postępowanie rejestracyjne odbywa się przed spe­cjalnie w tym celu utworzonym urzędem tj. Urzędem Harmo­nizacji Rynku We­wnę­trznego (OHIM) z siedzibą w Alicante, w Hiszpanii. Zgodnie z art. 111 rozporządzenia 40/94, Urząd jest organem Wspól­noty. Ma on osobowość prawną, a w każdym z państw Wspólnoty ma on zdolność prawną o najszerszym zakresie przyznanym przez ustawodawstwa krajowe osobom prawnym. Urząd Harmonizacji Rynku Wew­nę­trznego dysponuje daleko posuniętą niezależnością finansową. Dzięki niej może w sprawny sposób administrować systemem znaku Wspól­notowego. Znaki można zgłaszać bezpośrednio w Urzędzie w Alicante lub w krajowym urzędzie zajmującym się ochroną własności przemysłowej (ewentualnie w Urzędzie Znaków Towa­ro­wych Beneluxu).

System sądowej ochrony znaku wspólnotowego

Szczególnego wyrazu nabiera zasada jednolitości znaku wspólnotowego, jeśli chodzi o problematykę sądowej ochrony znaku w związku z naruszeniami. Nadanie znakowi towarowemu Wspólnoty kształtu jednolitego i autonomicznego prawa spowodowało, że konieczne było utworzenie odrębnego systemu ochrony prawnej znaku wspólnotowego⁶. W tym zakresie dwie kwestie są szczególnie istotne. Chodzi po pierwsze, o określenie sądów miejscowo właściwych do rozpoznawania spraw związanych z naruszeniem. Po drugie, należy zastanowić się nad problemem zakresu jurysdykcji w sprawach o naruszenie praw ze znaku wspólnotowego.

Jeśli chodzi o kwestię pierwszą, to należy zaznaczyć, że orzekanie w sprawach naruszenia prawa ze znaku wspólnotowego powierzone zostało sądom krajowym, tzw. sądom wspólnotowych znaków towarowych. Zakresem właściwości rzeczowej krajowych sądów ds. znaku towarowego Wspólnoty objęte są jedynie sprawy, których [...]