Abstrakt

W niniejszym opracowaniu Autorka podejmuje próbę przedstawienia wybranych odrębności proceduralnych, jakimi charakteryzuje się, jedno z ośmiu występujących w polskiej procedurze cywilnej postępowań odrębnych – postępowanie w sprawach gospodarczych (Dział IVa Tytuł VII Księga pierwsza Część pierwsza Kodeksu postępowania cywilnego), które jest postępowaniem obligatoryjnym, funkcjonującym w trybie procesu. Przy omawianiu tychże szczególnych specyfikacji postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych uwzględnione zostaną propozycje zmian przewidziane w projektach ustaw nowelizujących procedurę cywilną oraz w ustawie z 16.11.2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw¹. W części 1 opracowania (MoP Nr 5/2007) zostały omówione zagadnienia ogólne dotyczące doręczeń, a także uregulowania odnoszące się do doręczeń pism procesowych przedsiębiorcom, doręczeń zastępczych, doręczeń pism procesowych na skrzynkę pocztową, miejsca doręczenia. W części 2 opracowa­nia zostaną omówione propozycje zmian legislacyjnych w zakresie procedury cywilnej, ograniczenia kontroli sądu w za­kresie uznania za niedopuszczalne cofnięcia pozwu, ograniczenia i zrzeczenia się roszczenia.

Doręczenia wzajemne

Artykuł 479⁹ KPC reguluje czynność procesową doręczenia jedynie fragmentarycznie i stanowi zarazem rozwinięcie regulacji z art. 132 § 1 KPC², w myśl którego w toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty. Nie ulega wątpliwości, że przepis ten dopuszcza jedynie możliwość (nie zaś powinność), której szersze wykorzystywanie w praktyce niewątpliwie spowodowałoby szybszy przebieg i zakończenie zwykłych procesów cywilnych.

Ustawodawca nakładając obowiązek doręczeń wzajemnych na strony postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych niewątpliwie kierował się odciążeniem sądu od tego rodzaju czynności, a tym samym usprawnieniem i przyspieszeniem postępowania.

Tak więc wskazany wyżej przepis zawiera dodatkowy obowiązek – stanowiący jednocześnie jedną z istotniejszych modyfikacji tegoż postępowania – nałożony na strony, w przeciwieństwie do art. 132 KPC, wyrażającego jedynie ewentualność wzajemnego doręczenia odpisów pism oraz wręczenie go adresatowi w sekretariacie sądu. Na gruncie tego rodzaju postępowania odrębnego profesjo­nalni pełnomocnicy są do tego zobligowani. Użycie w cytowanym uprzednio przepisie procedury zwrotu „w toku sprawy” oznacza, że doręczenie bezpośrednie może mieć miej­sce dopiero po zwykłym doręczeniu odpisu pozwu i do momentu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Stanowisko to podziela również judykatura.

Jak już zaznaczono, przewidziany w omawianym przepisie szczególny sposób doręczania pism procesowych, ma na celu przyspieszenie i usprawnienie postępowania w spra­wach gospodarczych. Sposób ten nie może być jednak stosowany przy doręczaniu pierwszych pism w sprawie, jako że chodzi tu o doręczenie „w toku sprawy”, a więc już po doręczeniu przez sąd odpisu pozwu pozwanemu³.

Do pisma wnoszonego do sądu strona reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego (zatem na stronie występującej bez profesjonalnego pełnomocnika nie ciąży ten obowiązek) zobowiązana jest dołączyć dowód doręczenia odpisu pisma stronie przeciwnej np. pocztowe potwierdzenie odbioru przesyłki (dokument urzędowy) albo pokwitowanie (dokument prywatny) potwierdzający otrzymanie pisma przez przeciwnika w sprawie. Brak dowodu doręczenia lub dowodu nadania listu poleconego – nie stanowi już braku formalnego, do uzupełnienia którego sąd wzywa w trybie art. 130 KPC. W obe­cnym stanie prawnym (tj. po nowelizacji, która weszła w życie 5.2.2005 r.) niespełnienie wyżej wskazanego obowiązku powoduje zwrot pisma bez wzywania do usunięcia tego braku. W sytuacji, gdy do pisma dołączono dowód nadania listu poleconego, a sąd ustali, że adresat nie otrzymał pisma, sąd lub strona przeciwna zobowiązana jest do jego udostępnienia adresatowi. W tym celu sąd może stronie przeciwnej nakazać ponowne bezzwłoczne doręczenie pisma wysłanego w trybie określonym w art. 479⁹ § 1 KPC stronie, która pisma tego nie otrzymała. Fakt doręczenia w tym trybie stronie pisma procesowego odnotowuje się w protokole rozprawy⁴.

Wskazany w art. 479⁹ KPC obowiązek doręczania wzajemnego nie odnosi się do wszystkich rodzajów pism, na co wskazuje expressis verbis § 2 tego przepisu. Wyliczenie to, mające charakter wyczerpujący, obejmuje: [...]