Abstrakt

Rynek zamówień publicznych w Polsce jest ogromny. Wartość udzielonych zamówień publicznych w 2005 r. wyniosła ponad 68 mld zł¹, a w „Biuletynie Zamówień Publicznych” opublikowano 36 104 ogłoszenia dotyczące wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu². Taki rynek ponad wszystko potrzebuje doskonałych narzędzi dla sprawnego i efektywnego funkcjonowania. Tę rolę miało pełnić uchwalone ponad trzy lata temu Prawo zamówień publicznych³, które bardzo szybko okazało się „nieżyciowe” i niedoskonałe. W opinii większości uczestników systemu zamówień publicznych uczyniło ono postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego zbyt zbiurokratyzowanym. Ponadto, ustawa, wbrew zapowiedziom jej twórców, spetryfikowała tylko centralizację systemu zamówień publicznych. W takich warunkach zamawiający, co nie powinno budzić jakiegokolwiek zdziwienia, wyraźnie nie radzili sobie z przetargami. W 2005 r. Prezes UZP przeprowadził 364 kontrole postępowań o zamówienie publiczne, w tym 338 kontroli uprzednich. W 85% postępowań poddanych kontroli uprzedniej stwierdzone zostały naruszenia przepisów ustawy, z tego w 8% przypadków kontrole zakończyły się zaleceniem unieważnienia postępowania⁴. Jak wynika z informacji prasowych, zamówienia publiczne to obszar szczególnie zagrożony korupcją, a kontrola Najwyższej Izby Kontroli w pomorskich samorządach za lata 2004-2005 wykazała, że aż 9 z 81 mln zł wydano niezgodnie z prawem. Najgorzej było w niewielkich gminach i miastach⁵. Trudności z prawidłowym stosowaniem prawa to nie jedyna bolączka uczestników systemu zamówień publicznych. Skomplikowane procedury, niekończące się odwołania i skargi w sprawach o zamówienia publiczne, niska świadomość prawna zamawiających i wykonawców, powodują stały paraliż przetargów. Swego rodzaju symbolem tego negatywnego zjawiska stała się sprawa zamówienia publicznego w Ministerstwie Sprawiedliwości na budowę sieci informatycznej, która nie może doczekać się rozwiązania od maja 2004 r.⁶ Taki stan rzeczy oczywiście powodował rosnące niezadowolenie i silne pragnienie zmian. Początkowo ich charakter nie miał być, o dziwo, wcale rewolucyjny.

Droga do nowelizacji

W dniu 19.10.2005 r. Prezes Rady Ministrów - Marek Belka przedstawił Sejmowi, opracowany w Urzędzie Za­mówień Publicznych, projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych wraz z projektami aktów wykonawczych⁷. Już z samej treści pisma w sprawie przekazania Marszałkowi Sejmu tego projektu do rozpa­trzenia przez Sejm wynika, że celem nowelizacji było wykonanie prawa Unii Europejskiej. Zarówno treść uzasadnienia, jak również samego projektu wskazują, że priorytetem dla noweli była implementacja postanowień dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady:

• w sprawie koordynacji procedur udzielenia zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – dalej jako: dyrektywa klasyczna,

• w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych – dalej jako: dyrektywa sektorowa.

Obydwie dyrektywy obowiązują od 30.4.2004 r.⁸ Rada Ministrów pierwotnie przedstawiła projekt ustawy po ponad 13 miesiącach od dnia wejścia dyrektyw w życie⁹. Oczywistym jest, że projekt nie mógł być uchwalony natychmiast oraz, że skoro został wniesiony pod koniec IV kadencji Sejmu, to nie był to najlepszy okres na podejmowanie prac nad dużymi projektami ustaw.

Projekt ustawy, zawarty w druku Nr 127, został wniesiony w pierwszym możliwym terminie po rozpoczęciu V kadencji Sejmu. W znakomitej większości powtarza on treść projektu zawartego w druku Nr 4173 z IV kadencji. Pewne modyfikacje związane są z wejściem w życie no­wych aktów prawnych, np. rozporządzenia ustanawiającego standardowe formularze do publikacji ogłoszeń w ramach procedur udzielania zamówień publicznych zgodnie z dy­rek­tywami 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu Euro­pejskiego i Rady¹⁰.

W trakcie prac nad projektem ustawy doszło do zmiany rządu, która wywarła wielki wpływ na losy i zakres przedmiotowy nowelizacji. W dniu 13.12.2005 r. Prezes Rady Ministrów – Kazimierz Marcinkiewicz wniósł do Sejmu, przygotowaną tym razem w Ministerstwie Rozwoju Re­gio­nalnego, autopoprawkę do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych¹¹. Już z treści pisma z 13.12.2005 r. jednoznacznie wynika, że autopoprawka nie ma na celu implementacji dyrektyw, a jej głównym zadaniem jest wdrożenie procedur pozwalających na lepsze wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej¹². Z tego względu Marszałek Sejmu został poproszony o nadanie priorytetu pracom nad projektem ustawy.

Ustawa miała wejść w życie z dniem 31.1.2006 r., przy czym już pierwotnie, biorąc tylko pod uwagę okres pracy legislacyjnej, termin ten był nierealny. W uzasadnieniu projektu autopoprawki błędnie podano, że jest to dzień wejścia w życie dyrektyw¹⁴. Ostatecznie, dopiero w dniu 7.4.2006 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych¹⁵.

Najważniejsze zmiany

Oczywiście, podstawowe zainteresowanie wzbudzają zmiany w ustawie. Ich zakres i charakter już zostały uznane za [...]