Abstrakt

Niniejszy artykuł stanowi analizę uregulowań dotyczących postępowania przed Prezesem UOKiK po uchwaleniu nowej ustawy dotyczącej ochrony konkurencji i konsumentów. W cz. I opracowania omówione zostaną ogólne cechy postępowania przed Prezesem UOKiK, zagadnienia postępowania wyjaśniającego, dowodowego, jak również problematyka ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa oraz innych tajemnic podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów.

Wprowadzenie

Nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów¹ zastąpiła ustawę z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów², zachowując jednak większość jej rozwiązań prawnych. Omawiany akt prawny wprowadził zmiany w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów, które związane były z koniecznością dostosowania prawa polskiego do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2006/2004/WE w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów³. Gruntowne zmiany odnoszą się przede wszystkim do postępowań w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a przejawiają się one w rezygnacji ustawodawcy z wszczynania tych postępowań na wniosek. Ustawodawca dokonał również modyfikacji w zakresie struktur decyzji wydawanych w postępowaniach w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, porządkując istniejące dotychczas regulacje i dostosowując je do regulacji wspólnotowych.

Postępowanie przed Prezesem UOKiK jako szczególne postępowanie administracyjne

Pomimo tego, że w OchrKonkurU istnieje administracyjny tryb postępowania przed organem antymonopolowym nie ma on „czystego” charakteru. Postępowanie przed Prezesem UOKiK jest bowiem zdeterminowane przez przepisy prawne zawarte w różnych aktach prawnych (KPA, KPC, KPK). Tym samym można stwierdzić, że zamiarem ustawodawcy, który zadecydował o połączeniu w postępowaniu przed organem antymonopolowym przepisów zawartych w różnych aktach prawnych była chęć stworzenia szczególnej procedury postępowania antymonopolowego⁴. Należy zauważyć, że odrębny charakter prawny postępowania antymonopolowego wynikający z wprowadzenia do niego konstrukcji zawartych w innych procedurach przyczynia się do zwiększenia skuteczności działań organu antymonopolowego.

W związku z wprowadzeniem do OchrKonkurU licznych odesłań proceduralnych⁵ postępowanie przed Pre­zesem UOKiK powinno być oceniane jako ,,typowa procedura hybrydowa” (hybryd procedures)⁶. Charakter tej instytucji przejawia się w połączeniu odmiennych rozwiązań i instytucji zawartych w różnych aktach prawnych w jedną całość⁷. Wprowadzenie przez ustawodawcę do postępowania antymonopolowego cech procedury hybrydowej podyktowane zostało koniecznością zapewnienia skutecznej realizacji celów OchrKonkurU (art. 1). Odmienny charakter postępowania antymonopolowego w stosunku do zwykłego postępowania administracyjnego wynika również z poddania przez ustawodawcę kontroli działalności orzeczniczej organu antymonopolowego sądom powszechnym⁸.

Wprowadzenie tego szczególnego postępowania do przepisów OchrKonkurU zostało podyktowane różnorodnością zaangażowanych w sprawę interesów⁹. W związku z tym, że OchrKonkurU – co wynika z jej celu określonego w art. 1 – chroni różnych uczestników gry rynkowej to organ antymonopolowy ma obowiązek wyważenia tych interesów w reakcje toczących się przed nim postępowań. Tym samym w trakcie prowadzonego postępowania jest on zobligowany do ustalenia podmiotów, których interes został naruszony i na podstawie zastosowania rozwiązań prawnych zawartych w różnych aktach prawnych jest zobligowany do wydania stosownego rozstrzygnięcia. Skuteczna ochrona i zabezpieczenie tych interesów jest realizowane przez wykorzystanie w postępowaniu przez organem antymonopolowym zarówno elementów właściwych dla postępowania kontradyktoryjnego¹⁰, jak też inkwizycyjnego. W postępowaniu tym przyjęto wariant postępowania mieszanego, procedury mieszanej, administracyjno-sądowej¹¹. Powiązanie modelu procedury inkwizycyjnej z postępowaniem kontradyktoryjnym zmierza do zapewnienia skutecznego systemu przeciwdziałania naruszeniom przepisów OchrKonkurU.

Instytucje wspólne dla wszystkich postępowań toczących się przed Prezesem UOKiK

1. Postępowanie wyjaśniające

Ustawodawca wprowadził możliwość poprzedzenia po­- stępowań uregulowanych w OchrKonkurU postępowaniem, które ,,nie jest prowadzone w określonej sprawie”. Jest to postępowanie wyjaśniające zmierzające do potwierdzenia posiadanych lub uzyskanych przez organ antymonopolowy informacji o naruszeniach przepisów OchrKonkurU¹², które mogą stanowić podstawę do wszczęcia właściwego postępowania antymonopolowego lub postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie wyjaśniające ma charakter fakultatywny. Analiza regulacji zawartej w art. 48 ust. 2 OchrKonkurU daje podstawę do przyjęcia, że możliwość wszczęcia przez Prezesa UOKiK z urzędu postępowania wyjaśniającego została podporządkowana realizacji jego celów do których należy¹³: [...]