Abstrakt

Nowelizacje obowiązujących przepisów, zwłaszcza proceduralnych, powinny – co do zasady – następować wyjątkowo i tylko w celu usprawnienia postępowania, bądź wyeliminowania dotychczasowych wątpliwości w zakresie stosowania poszczególnych przepisów. Ponadto, wszelkie wprowadzane zmiany dotyczące przebiegu postępowania powinny być wprowadzane z dużym vacatio legis, aby możliwe było zapoznanie się z tymi zmianami. Mając powyższe na uwadze należy negatywnie ocenić zmiany dokonane w Kodeksie postępowania cywilnego na mocy ustawy z 16.11.2006 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw¹ odnośnie podstaw do zawieszenia postępowania i umorzenia postępowania w przypadku ogłoszenia upadłości. Dotychczas bowiem nie budziło większych wątpliwości zagadnienie związane z zawieszeniem postępowania w przypadku ogłoszenia upadłości. Przepisy KPC, obowiązujące przed wejściem w życie noweli, skorelowane były z regulacją zawartą w ustawie – Prawo upadłościowe i naprawcze². Dlatego też nie można podzielić stanowiska wyrażanego w literaturze, że wejście w życie PrUpadNapr rzekomo spowodowało dezaktualizację przyczyn, które uzasadniały zawieszenie postępowania z powodu ogłoszenia upadłości jednej ze stron³.

Zawieszenie postępowania

1. Sposoby prowadzenia postępowania upadłościowego

Prawo upadłościowe i naprawcze przewiduje dwa alternatywne sposoby prowadzenia postępowania upadłościowego, w zależności od sytuacji ekonomicznej dłużnika. Postępowanie upadłościowe może być przeprowadzone jako postępowanie z możliwością zawarcia układu restrukturyzacyjnego lub likwidacyjnego⁴ (art. 14 ust. 1 PrUpadNapr) lub postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego, jeżeli brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu (art. 15 PrUpadNapr). Przewidziano także możliwość dokonania zmiany jednego z tych postępowań na drugie w trakcie prowadzonego postępowania. Stosownie bowiem do przepisu art. 16 PrUpadNapr – sąd może zmienić postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli podstawy przeprowadzenia takiego postępowania ujawniły się dopiero w toku postępowania. Natomiast w myśl przepisu art. 17 ust. 1 PrUpadNapr sąd może zmienić postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika, jeżeli podstawy przeprowadzenia takiego postępowania ujawniły się dopiero w toku postępowania.

2. Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu – nowelizacja art. 174 § 1 pkt 4 KPC

W przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli ustanowiony został zarząd własny upadłego nad całym majątkiem, to powołuje się nadzorcę sądowego (art. 156 ust. 2 PrUpadNapr), jeżeli zaś częściowo lub całkowicie odebrany został zarząd majątkiem upadłemu, to ustanawia się zarządcę (art. 156 ust. 3 PrUpadNapr). Natomiast w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego dłużnika sąd upadłościowy powołuje syndyka (art. 156 ust. 1 PrUpadNapr). Sytuacja prawna nadzorcy, zarządcy i syndyka w zasadniczym kształcie jest wprawdzie zbliżona, jednakże ich rola w postępowaniach sądowych i administracyjnych jest odmienna. Jeżeli ustanowiono zarząd własny upadłego, to wprawdzie nadzorca sądowy wstępuje z mocy prawa do postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących masy upadłości, a prowadzonych na rzecz lub przeciwko upadłemu (art. 138 ust. 1 PrUpadNapr), ale w postępowaniach cywilnych nadzorca sądowy ma jedynie uprawnienia interwenienta ubocznego i mają do niego odpowiednio zastosowanie przepisy o współuczestnictwie jednolitym (art. 138 ust. 2 PrUpadNapr). Mając wprost określoną w przepisach PrUpadNapr rolę procesową nadzorcy nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że [...]