Abstrakt
Konstrukcja przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej przyjęta przez kodeks postępowania cywilnego w zasadzie nie była zmieniana od chwili wejścia w życie tej ustawy. Pomimo tego wciąż w praktyce nierzadko zdarzają się błędy stron w ocenie tego, czy w konkretnej sytuacji procesowej przysługuje im możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu. Dość częstą tego przyczyną jest pomijanie istotnego warunku dopuszczalności tego środka prawnego, którym jest wymóg, aby uchybienie terminu pociągnęło za sobą ujemne dla strony skutki procesowe (art. 168 § 2 KPC). Analiza tego warunku w odniesieniu do fazy postępowania poprzedzającej wydanie wyroku była przedmiotem opracowania w poprzednim artykule1. Obecnie przedstawię uwagi odnośnie dopuszczalności przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowych wiążących się z postępowaniem odwoławczym.
Warunek dopuszczalności wniosku zawarty w art. 168 § 2 KPC
Przepisy KPC odróżniają warunki dopuszczalności wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej (argument z art. 171 KPC), od warunków formalnych takiego wniosku (omówione w art. 169 § 2 i 3 KPC) oraz od warunków zasadności przywrócenia terminu. Sądy rozpoznając złożony wniosek o przywrócenie terminu najpierw ustalają, czy ten środek prawny jest w ogóle dopuszczalny. Jest to związane z tym, że procesowy charakter terminu (ustawowy lub sądowy) nie przesądza jeszcze o tym, że strona, która uchybiła takiemu terminowi może skutecznie domagać się jego przywrócenia.
Jednym z warunków dopuszczalności wniosku o przywrócenie terminu jest warunek określony w art. 168 § 2 KPC. Zgodnie z tym przepisem „przywrócenie nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych”. Z przepisu tego wynika, że warunek ujemnych dla strony skutków procesowych musi zachodzić, aby sąd mógł przejść do merytorycznego rozpoznania wniosku, w przeciwnym wypadku wniosek o przywrócenie terminu zostanie odrzucony na podstawie art. 171 KPC w zw. z art. 168 § 2 KPC.
Dopuszczalność bądź brak dopuszczalności przywrócenia terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku celem wniesienia apelacji
Zgodnie z art. 328 § 1 zd. 1 KPC: „Uzasadnienie wyroku sporządza się na żądanie strony, zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji wyroku, a w wypadku, o którym mowa w art. 327 § 2 [tj. w sytuacji, gdy strona działająca bez adwokata lub radcy prawnego była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku na skutek pozbawienia wolności] – od dnia doręczenia sentencji wyroku”.
| W doktrynie wyrażany jest pogląd, że w razie uchybienia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku strona może składać wniosek o jego przywrócenie2. W tej mierze literatura odwołuje się do stanowiska zajętego przez SN w orzeczeniu z 11.8.1962 r.3, które zapadło na gruncie ustawy z 25.8.1950 r. – Kodeks postępowania cywilnego4. Teza tego orzeczenia brzmi: „W wypadku gdy strona bez swej winy uchybiła terminowi siedmiodniowemu (art. 336 § 1 zd. 2 d.KPC) do zgłoszenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, może ona żądać przywrócenia jej tego terminu nawet wówczas, gdy zdążyłaby jeszcze wnieść rewizję w terminie z art. 373 § 2 d.KPC od wyroku niezawierającego uzasadnienia”. Sąd Najwyższy w pisemnych motywach tego orzeczenia stwierdził, że nieuzasadnienie wyroku pociąga za sobą ujemne skutki procesowe dla strony, gdyż utrudnia właściwe wniesienie środka odwoławczego. Trudność polega na tym, że „strona skarżąca (…) z powodu nieznajomości uzasadnienia wyroku nie wyczerpie zarzutów rewizyjnych, co może (art. 380 § 1 d.KPC) spowodować sprekludowanie się zarzutów pominiętych w rewizji”. |
Wyżej wskazane stanowisko SN było przekonujące do momentu wprowadzenia do KPC systemu środków zaskarżenia w postaci apelacji oraz kasacji, tj. do 1.7.1996 r.5. Od tego momentu ustawodawca wyraźnie rozróżnił w odniesieniu do tych dwóch środków zaskarżenia nie tylko nazewnictwo przyczyn, na których można oprzeć zaskarżenie wyroku – stanowiąc o „zarzutach apelacji” oraz o „podstawach kasacji” – ale również wprowadził zmianę polegającą na tym, że strona składając apelację – w przeciwieństwie do kasacji oraz do uprzednio obowiązującej rewizji – nie została ograniczona do określonych podstaw zaskarżenia, z których powinna skorzystać, oraz że mogła po upływie terminu do wniesienia apelacji zmienić zarzuty sformułowane w apelacji oraz podnieść nowe6.
Ta ostatnia okoliczność – istotna z punktu widzenia [...]