Abstrakt

W dniu 21.1.2005 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 805/2004 z 21.4.2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych¹, które stosuje się od 21.10.2005 r. W dniu 6.5.2006 r. weszła w życie ustawa z 17.2.2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego², która ma na celu wprowadzenie do KPC przepisów niezbędnych z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania rozporządzenia 805/2004. W przepisach wprowadzonych przez ZmKPCU ustawodawca posłużył się pojęciem „przepisów odrębnych”, gdyż mają one służyć tylko uzupełnieniu i usprawnieniu wykonywania rozwiązań zawartych w rozporządzeniu 805/2004. Dokonanie prawidłowej wykładni nowych przepisów KPC możliwe jest tylko w połączeniu z unormowaniami zawartymi w rozporządzeniu. W niniejszym opracowaniu poruszone zostaną zagadnienia dotyczące postępowania egzekucyjnego w państwie wykonania, do którego odnoszą się zarówno przepisy rozporządzenia 805/2004, jak i przepisy wprowadzone do Kodeksu postępowania cywilnego. W cz. I opracowania omówione zostaną ogólne zagadnienia dotyczące postępowania egzekucyjnego, problematyka klauzuli wykonalności, dokumentów przedstawianym organom w państwie wykonania, zabezpieczenie, a także odmowa wykonania egzekucji – jej przesłanki, procedura, środki zaskarżenia. W cz. II (MoP Nr 20/2007) przeanalizowana zostanie problematyka wstrzymania egzekucji.

Uwagi ogólne

Rozporządzenie 805/2004 stanowi, że orzeczenia sądowe, ugody sądowe oraz dokumenty urzędowe (w postaci np. aktów notarialnych, w których dłużnik poddał się egzekucji) dotyczące roszczeń bezspornych – czyli roszczeń o świadczenia pieniężne, których dłużnik nie zakwestionował – pochodzące z jednego Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej, mogą być wykonywane w każdym innym Państwie Członkowskim. Rozporządzenie w tym zakresie zniosło wymóg uprzedniego przeprowadzania postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności w państwie, gdzie orzeczenie bądź inny tytuł ma podlegać wykonaniu. Zniesienie procedury exequatur przewidzianej w rozporządzeniu Rady Nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych³ powinno mieć, według twórców rozporządzenia 805/2004, wiele istotnych zalet z uwagi na brak potrzeby zatwierdzania orzeczenia zaopatrzonego w zaświadczenie Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (dalej jako: ETE) przez organ w drugim Państwie Członkowskim oraz związane z tym opóźnienia oraz koszty⁴. W rezolucji z Tampere z 1999 r. Rada uznała, że dostęp do wykonania orzeczenia w Państwie Członkowskim innym niż to, w którym orzeczenie zostało wydane powinien być uproszczony i przyspieszony poprzez rezygnację ze stosowania środków pośrednich podejmowanych w państwie wykonania⁵. A zatem, orzeczenie zaopatrzone w państwie wydania w zaświadczenie ETE podlega egzekucji w państwie wykonania z pominięciem procedury exequatur, co jest rezultatem wzajemnego zaufania do wymiaru sprawiedliwości Państw Członkowskich⁶. Warunki wydania takiego zaświadczenia ograniczono do minimum. Dany tytuł musi:

• być wykonalny w państwie wydania,
• dotyczyć roszczenia bezspornego oraz,
• gdy orzeczenie jest zaoczne – muszą być przy jego wydaniu spełnione standardy minimalne zapewniające ochronę praw dłużnika.

Minimalne standardy dotyczą metod doręczenia, informacji, jakie dłużnik powinien otrzymać w toku postępowania oraz dostępnych dla dłużnika środków kontroli orzeczenia sądowego wydanego przeciwko niemu.

Zgodnie z ostatnimi przewidywaniami około 90% orzeczeń sądowych wydawanych w Unii Europejskiej podlegających wykonaniu w innym Państwie Członkowskim będzie mogło być nadane zaświadczenie ETE⁷. Z tego też powodu jest to zagadnienie, któremu należy poświęcić szczególną uwagę. Dla kompleksowego ujęcia tego zagadnienia należy omawiać regulacje rozporządzenia wraz z jego uzupełnieniami wprowadzonymi przez przepisy polskiego Kodeksu postępowania cywilnego oraz regulacjami przyjętymi w innych Państwach Członkowskich.

Postępowanie egzekucyjne

1. Założenia ogólne

W odniesieniu do postępowania egzekucyjnego stosuje się prawo państwa wykonania, o czym stanowi art. 20 ust. 1 rozporządzenia 805/2004. Orzeczenie, któremu nadano zaświadczenie ETE jest wykonywane na takich samych zasadach, jak orzeczenie wydane w Państwie Członkowskim wykonania. Rezygnacja ze środków pośrednich podejmowanych przed wykonaniem orzeczenia w państwie wykonania oznacza, że jeżeli sąd wydania nadał orzeczeniu zaświadczenie ETE, dla celów wykonania powinno być ono traktowane tak, jakby było wydane w Państwie Członkowskim, w którym wnosi się o jego wykonanie⁸. W szczególności, jak wynika z art. 5 rozporządzenia 805/2004, nie wymaga ono stwierdzenia wykonalności.

Podstawową zasadą obowiązującą w postępowaniu egzekucyjnym na tle rozporządzenia jest zasada lex fori, czyli określenie, że właściwym dla sposobu prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest prawo państwa wykonania. Zakres zastosowania lex fori obejmuje określenie organów egzekucyjnych, środków obrony przed egzekucją, w tym powództwa przeciwegzekucyjne, warunki zawieszenia i umorzenia postępowania egzekucyjnego¹⁰. Prawo egzekwującego kraju członkowskiego określa postępowanie egzekucyjne we wszystkich jego stadiach, o ile rozporządzenie nie zawiera innych rozwiązań. Obowiązuje ono w odniesieniu do wszystkich sytuacji dotyczących postępowania egzekucyjnego, a zatem np. podczas postępowania egzekucyjnego opartego na rozporządzeniu w Niemczech stosowane będą (niezależnie od art. 20 rozporządzenia 805/2004) wyłącznie przepisy prawa niemieckiego¹¹.

Co do zasady [...]