Abstrakt

Konstrukcja przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej przyjęta przez kodeks postępowania cywilnego w zasadzie nie była zmieniana od chwili wejścia w życie tej ustawy. Pomimo to, wciąż w praktyce nierzadko zdarzają się błędy stron w ocenie tego, czy w konkretnej sytuacji procesowej przysługuje im możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu. Dość częstą tego przyczyną jest pomijanie istotnego warunku dopuszczalności tego środka prawnego, którym jest wymóg, aby uchybienie terminu pociągnęło za sobą ujemne dla strony skutki procesowe (art. 168 § 2 KPC). Analiza tego warunku jest przedmiotem niniejszego opracowania, przy czym z uwagi na ramy artykułu, poniższe uwagi dotyczą fazy postępowania do momentu wydania wyroku. Kwestia dotycząca stadium po wydaniu wyroku, a wiążąca się z takimi zagadnieniami jak dopuszczalność przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, czy też dopuszczalność przywrócenia terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odpowiedzi na apelację zostanie omówiona odrębnie w kolejnym artykule (MoP Nr 19/2007).

Uwagi ogólne

Instytucja przywrócenia terminu, uregulowana w art. 168–172 KPC, dotyczy tylko terminów procesowych, albowiem terminy prawa materialnego nie mogą być przywracane¹. Jej celem jest uchylenie wszystkich negatywnych skutków wynikających z uchybienia przez stronę terminu ustawowego lub sądowego zakreślonego do dokonania konkretnej czynności procesowej. Przywrócenie terminu może nastąpić tylko na wniosek. Krąg podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku o przywrócenie terminu jest szeroki, gdyż obejmuje wszystkie podmioty postępowania, które podejmują czynności procesowe, a więc oprócz stron procesu taki wniosek mogą złożyć także uczestnicy postępowania nieprocesowego, interwenienci uboczni, prokurator, organizacje społeczne, inspektor pracy, rzecznik konsumentów². Uwzględnienie przez sąd wniosku o przywrócenie terminu powoduje, że spóźniona czynność procesowa dokonana wraz ze złożeniem tego wniosku traktowana jest tak jakby była dokonana we właściwym terminie³.

Nie zawsze jednak strona (tak KPC określa uprawnionego) będzie mogła skorzystać z tego środka prawnego. Aby było to możliwe muszą zachodzić tzw. warunki dopuszczalności wniosku o przywrócenie terminu, do których zalicza się:

• przywracalny charakter terminu;
• aktualność czynności, do której odnosi się termin ze względu na stan postępowania;
• legitymację do złożenia wniosku;
• ujemne dla wnioskodawcy skutki procesowe uchybienia terminu (art. 168 § 2 KPC);
• złożenie wniosku w przepisanym terminie (art. 169 § 1 KPC);
• a w sprawach o unieważnienie małżeństwa lub o rozwód albo o ustalenie nieistnienia małżeństwa – gdy chodzi o przywrócenie terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku uwzględniającego powództwo – dodatkowo niezawarcie przez żadną ze stron nowego związku po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia (art. 170 KPC)⁴.

Wszystkie ww. warunki dopuszczalności wniosku o przy­wrócenie terminu mają charakter odrębny. Brak któregokolwiek z nich powoduje, że sąd odrzuci wniosek na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 171 KPC.

Warunek dopuszczalności wniosku zawarty w art. 168 § 2 KPC

Pomimo tego, że skutek, jaki wiąże się z brakiem jakiegokolwiek z ww. warunków dopuszczalności wniosku o przywrócenie terminu jest ten sam, to jednak – w mojej ocenie – analizowanie dopuszczalności wniosku o przywrócenie terminu pod kątem wymogu z art. 168 § 2 KPC powinno następować [...]