Abstrakt

W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione specyficzne cechy, tzw. spółki pracowniczej na tle uregulowań Kodeksu spółek handlowych dotyczących spółek kapitałowych w zakresie ich nadzoru i kontroli czy zwoływania walnych zgromadzeń wspólników w tych spółkach. Ponadto, Autor wskazuje także na praktyczne problemy związane ze stosowaniem kodeksowych zasad zwoływania walnych zgromadzeń akcjonariuszy w pracowniczych spółkach akcyjnych.

Uwagi wprowadzające

Realizowana od początku lat dziewięćdziesiątych prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych opiera się na różnorodnych formach organizacyjnoprawnych określanych potocznie ścieżkami prywatyzacji. Jedną z tych ścieżek, która cieszy się szczególnie dużym zainteresowaniem ze strony pracowników przedsiębiorstw, jest tzw. leasing pracowniczy. Jego istotą jest tworzenie spółek kapitałowych prawa handlowego, zarówno akcyjnych, jak i z ograniczoną odpowiedzialnością, w których kontrolny pakiet akcji (udziałów) obejmują pracownicy prywatyzowanego przedsiębiorstwa. Skarb Państwa może przekazać takiej spółce majątek przedsiębiorstwa państwowego na zasadach określonych w ustawie z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji¹. Z rozpatrywanego tu punktu widzenia szczególnie istotne znaczenie mają dwa następujące warunki, które zgodnie z art. 51 ust. 1 PrywPPU musi spełniać taka spółka:

- musi do niej przystąpić ponad połowa ogólnej liczby pracowników prywatyzowanego przedsiębiorstwa (pkt 1),

- co najmniej 20% akcji spółki objętych zostało przez osoby fizyczne, niebędące pracownikami takiego przedsiębiorstwa (pkt 4).

Spółka pracownicza zainteresowana przejęciem majątku przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania musi jeszcze spełnić kilka innych warunków, które - jako nieistotne w rozpatrywanym tu kontekście - zostały pominięte.

W wyniku powyższego procesu w gospodarce narodowej funkcjonuje obecnie stosunkowo duża ilość spółek prawa handlowego (są to oczywiście wyłącznie spółki kapitałowe), w których decydującą rolę w zarządzaniu i kierowaniu odgrywają byli pracownicy prywatyzowanego przedsiębiorstwa, a następnie - spółki. Spółki takie określane są potocznie mianem spółek pracowniczych. Jak wynika z przytoczonego wyżej art. 51 PrywPPU - rola pracowników takiej spółki ma bez wątpienia dominujący charakter, jako że dysponują oni tzw. kontrolnym pakietem akcji, który w zdecydowanej większości przypadków wynosi 80% kapitału zakładowego. Nie negując potrzeb tworzenia spółek pracowniczych, które z całą pewnością przyspieszają proces prywatyzacji, chciałbym jednak zwrócić uwagę na fakt, że w ich bieżącej działalności występują dość istotne trudności czy wręcz nieprawidłowości. Najogólniej biorąc problemy te wynikają stąd, że spółki pracownicze zobowiązane są do [...]