Abstrakt
Obszerna nowelizacja KPC wprowadzona ustawą z 2.7.2004 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw1 nie ominęła instytucji doręczeń pism sądowych. Celem dokonanych zmian było uporządkowanie zasad dokonywania doręczeń dla przedsiębiorców. Niestety, nowelizacja ta przynosi w tej kwestii więcej wątpliwości niż klarownych rozstrzygnięć.
Zasady ogólne dokonywania doręczeń dla przedsiębiorców
Przewidziane w KPC zasady doręczania pism sądowych przedsiębiorcom kształtują się odmiennie w zależności od spełnienia przez adresata kryterium podlegania wpisowi do rejestru przedsiębiorców.
Jeżeli stroną jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą - a zatem podmiot niepodlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców - doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu (art. 133 § 1 KPC). Doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie (art. 135 KPC), ewentualnie w sekretariacie sądu (art. 132 § 2 KPC). W razie niemożności dokonania tzw. doręczenia właściwego tj. do rąk własnych osoby, do której pismo jest przeznaczone, dopuszczalne jest tzw. doręczenie zastępcze - do rąk innej osoby niż adresata - dorosłego domownika, a gdyby go nie było - administracji domu, dozorcy lub sołtysa2, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie i podjęły się oddania mu pisma (art. 138 § 1 KPC). Dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism (art. 138 § 2 KPC). Brak możliwości dokonania doręczenia właściwego lub zastępczego w trybie art. 138 KPC jest warunkiem dopuszczalności doręczenia poprzez tzw. awizo, o którym mowa w art. 139 § 1 KPC3.
Pisma procesowe dla przedsiębiorców, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów (tj. rejestru przedsiębiorców), doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń (art. 133 § 2a KPC). Pisma doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentowania przedsiębiorcy przed sądem lub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism (art. 133 § 2 KPC). Dopuszczalne jest dokonanie doręczenia przez awizo (art. 139 § 1 KPC). W razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w wymienionych wyżej przepisach z uwagi na nieujawnienie w rejestrze zmiany adresu - pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany (art. 139 § 3 KPC).
Zmiany w art. 139 § 3 KPC
Pozostawienie pisma w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia na podstawie art. 139 § 3 KPC może obecnie nastąpić, gdy adresat - osoba prawna, organizacja, osoba fizyczna podlegająca wpisowi do rejestru albo ewidencji - nie ujawnił w rejestrze zmiany adresu. Wprowadzona przez ZmKPCU04[1] zmiana art. 139 § 3 KPC prima facie polega na rozszerzeniu możliwości stosowania przewidzianej w tym przepisie sankcji również wobec osób fizycznych podlegających wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej4.
|
Art. 139 § 3. Pisma dla osób prawnych, organizacji, osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru albo ewidencji na podstawie odrębnych przepisów5 - w razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających z uwagi na nieujawnienie w rejestrze zmiany adresu - pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest sądowi znany. |
Taki cel zmiany art. 139 § 3 KPC nie budził wątpliwości w momencie skierowania do Sejmu projektu ZmKPCU04[1] (tj. w październiku 2002 r.). Według tekstu projektu, zmiana art. 139 § 3 KPC miała ograniczać się do zastąpienia słów “Pisma dla osób prawnych i organizacji” słowami: “Pisma dla osób prawnych, organizacji, osób fizycznych”6. Nadanie art. 139 § 3 KPC takiego kształtu pozostawało w związku z mającym następować od 1.1.2004 r. przechodzeniem przedsiębiorców jednoosobowych z ewidencji działalności gospodarczej do rejestru przedsiębiorców. W założeniu twórców projektu ZmKPCU04[1] art. 139 § 3 KPC miał odnosić się również do osób fizycznych, jako “podlegających wpisowi do rejestru”. Jakie płynęłyby z tego konsekwencje dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą? W ich przypadku nie istniałby problem tzw. pierwszego doręczenia. Nieujawnienie w rejestrze przedsiębiorców zmiany adresu przez osobę fizyczną mogłoby pociągać za sobą skutek doręczenia odpisu pozwu poprzez dołączenie go do akt sprawy.
Zmiana projektu ustawy w części dotyczącej art. 139 § 3 KPC nastąpiła już w toku prac sejmowych. Polegała na wprowadzeniu dodatkowej modyfikacji poprzez dodanie po słowach “podlegających wpisowi do rejestru” słów “albo w ewidencji”. Zmiana ta była dyktowana [...]