Abstrakt

Autor w niniejszym artykule przedstawia zagadnienie dostosowania umowy spółki cywilnej do przepisów o umowie spółki jawnej w przypadku utworzenia spółki jawnej przekształconej ze spółki cywilnej. Analizuje zagadnienia dotyczące istoty dostosowania umowy, sposobu przeprowadzenia dostosowania oraz formy i treści umowy spółki w odniesieniu zarówno do spółek powstających w drodze przekształcenia dobrowolnego, jaki przymusowego.

Uwagi wprowadzające

Podstawą powstania spółki handlowej i uformowania jej kształtu prawnego jest umowa spółki określonego typu. Dotyczy to nie tylko spółek tworzonych w sposób pierwotny, tzn. gdy tworzona jest przez wspólników całkowicie nowa w sensie prawnym i gospodarczym jednostka organizacyjna, ale również spółek powstających w wyniku tzw. transformacji, tj. łączenia, podziału lub przekształcenia¹. W tym kontekście odmiennie przedstawia się unormowanie tworzenia spółki jawnej z przekształcenia spółki cywilnej. Ustawodawca w tym przypadku nie przewiduje bowiem wprost wymogu zawarcia umowy spółki ani nawet jej przyjęcia w uchwale wspólników.

Powstaje wątpliwość, na czym ma polegać owo dostosowanie i w jaki sposób je przeprowadzić. Zagadnienie to jest aktualne zarówno wobec spółek powstających w drodze przekształcenia dobrowolnego (art. 26 § 4 zd. 1 i 2 KSH), jak i przymusowego, związanego z osiągnięciem odpowiedniej wartości przychodów netto spółki przez dwa kolejne lata obrotowe (art. 2 § 4 zd. 3 KSH).

Dostosowanie umowy spółki cywilnej do przepisów o umowie spółki jawnej a zawarcie umowy spółki jawnej

Wprowadzenie unormowania przewidującego wymóg dostosowania umowy spółki cywilnej do przepisów o umowie spółki jawnej, zamiast wyraźnego wymogu zawarcia umowy spółki jawnej, jest wynikiem pewnych zaszłości historycznych. W świetle przepisów Kodeksu handlowego i Kodeksu zobowiązań różnice między spółką cywilną a jawną były nieznaczne³. W efekcie w myśl przepisu art. 75 § 1 KH dochodzić mogło do przekształcenia ex lege spółki cywilnej, która zaczęła prowadzić przedsiębiorstwo zarobkowe większych rozmiarów, w spółkę jawną, bez konieczności zawierania umowy spółki jawnej. Przekształcenie z mocy prawa było możliwe również z tego powodu, iż przepisy KH nie wymagały do powstania spółki jawnej zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności (zob. art. 77 KH). Obecnie jednak znaczne odmienności regulacji obu typów spółek sprawiają, że przejście od formy prawnej spółki cywilnej do formy spółki jawnej, bez przyjęcia przez wspólników umowy spółki jawnej, nie jest możliwe. Jednakże ustawodawca, zapewne dla utrzymania prostoty tego przekształcenia, nawiązującej do konstrukcji przekształcenia spółki cywilnej w jawną na gruncie Kodeksu handlowego, stanowi, że wspólnicy dostosują dotychczasową umowę by spełniała ona wymogi prawne przewidziane dla umowy spółki jawnej. Ponadto, unormowanie to miało przesądzać, iż wspólnicy spółki cywilnej nie rozwiązują spółki cywilnej i nie zawiązują nowej spółki jawnej, lecz zmieniają formę prawną spółki⁴.

Obowiązujące przepisy nie określają wprost na czym ma polegać owo dostosowanie dotychczasowej umowy do przepisów o umowie spółki jawnej. W doktrynie reprezentowany jest pogląd, że dostosowanie to ma nastąpić przez sporządzenie aneksu do umowy spółki cywilnej, w którym [...]