Abstrakt
Ustawa z 15.9.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (dalej jako: KSH) była w 2005 r. trzykrotnie nowelizowana. Ostatnie zmiany zostały wprowadzone ustawami z 29.7.2005 r.: o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych1 oraz o obrocie instrumentami finansowymi2. Należą one do pakietu trzech ustaw, które zastąpiły obowiązującą do 24.10.2005 r. ustawę z 21.8.1997 r. - prawo papierów wartościowych3. Zmiany dokonane w KSH wynikają z wprowadzenia nowych przepisów, które są związane przede wszystkim z implementacją prawa wspólnotowego. Modyfikują one obowiązujące rozwiązania i definicje, jak też wprowadzają nowe, np. definicję spółki publicznej.
Niewątpliwie, istotniejsze znaczenie od powyższych, mają zmiany wprowadzone do KSH ustawą z 3.6.2005 r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego oraz bezpieczeństwa publicznego4. Zamiarem ustawodawcy było uregulowanie szczególnych uprawnień Skarbu Państwa w spółkach, które spełniają kryteria określone w art. 8 ust. 1 SzczegUprawSPU. Wprowadzono m.in. postulowaną przez doktrynę instytucję przymusowego odkupu akcji należących do akcjonariuszy mniejszościowych (art. 4181 KSH) oraz tzw. instytucje akcji i udziałów krzyżowych (
Zmiany w przepisach KSH wprowadzone ustawą z 3.6.2005 r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego oraz bezpieczeństwa publicznego
| Kodeks spółek handlowych | Kodeks spółek handlowych |
| Definicja spółki dominującej | |
| Art. 4 | Art. 4 [dodano] § 3. W przypadku gdy dwie spółki handlowe dysponują wzajemnie większością głosów obliczoną zgodnie z § 1 pkt 4 lit. a, za spółkę dominującą uważa się spółkę handlową, która posiada większy procent głosów na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu drugiej spółki (spółki zależnej). W przypadku gdy każda ze spółek handlowych posiada równy procent głosów na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu drugiej spółki, za spółkę dominującą uważa się tę spółkę, która wywiera wpływ na spółkę zależną także na podstawie powiązania przewidzianego w § 1 pkt 4 lit. b-f. § 4. W przypadku gdy stosując kryteria przewidziane w § 3, nie można ustalić stosunku dominacji i zależności między dwiema spółkami handlowymi, za spółkę dominującą uważa się tę spółkę handlową, która może wywierać wpływ na inną spółkę na podstawie większej liczby powiązań, o których mowa w § 1 pkt 4 lit. b-f. § 5. W przypadku niemożności ustalenia na podstawie § 3 i 4, która ze spółek jest spółką dominującą, obie spółki są spółkami wzajemnie dominującymi i zależnymi. |
| Dodano § 3-5 do art. 4 KSH6, wzorowane na rozwiązaniach zawartych w § 19 ust. 2 i 3 niemieckiej ustawy o spółce akcyjnej, które regulują instytucje tzw. akcji i udziałów krzyżowych (dotyczą one sytuacji, gdy dwie spółki handlowe posiadają wzajemnie swoje udziały lub akcje). Zamiarem ustawodawcy było rozwiązanie pojawiającego się czasami w praktyce problemu określenia, która ze spółek jest spółką dominującą, a która zależną. Zgodnie z nowymi przepisami, w przypadku, gdy dwie spółki handlowe dysponują wzajemnie większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, za spółkę dominującą uważa się spółkę handlową, która posiada większy procent głosów na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu drugiej spółki. W sytuacji, gdy każda ze spółek handlowych posiada równy procent głosów na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu drugiej spółki, za spółkę dominującą uważa się tę spółkę, która wywiera wpływ na spółkę zależną także na podstawie powiązania przewidzianego w § 1 pkt 4 lit. b-f, tj. spółkę handlową, która: b) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub c) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub d) członkowie jej zarządu lub członkowie jej rady nadzorczej stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), lub e) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub f) wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, zwłaszcza na podstawie umów określonych w art. 7. Jeżeli na podstawie ww. kryteriów nie można ustalić, która ze spółek jest spółką dominującą, za taką należy uznać spółkę, która może wywierać wpływ na inną spółkę na podstawie większej liczby powiązań, uregulowanych przepisami § 1 pkt 4 lit. b-f. W sytuacji, gdy na podstawie przesłanek zawartych w art. 4 § 3-4 nie jest możliwe określenie stosunku dominacji i zależności, przepis stanowi, iż obie spółki są spółkami wzajemnie dominującymi i zależnymi. | |
| Prawo głosu | |
| Art. 411 § 1. Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariusza, mającego ponad jedną piątą ogółu głosów w spółce, z uwzględnieniem art. 351 § 2, art. 353 § 3 i art. 354. § 2. Prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej. | Art. 411 § 1. Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. § 2. Prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej. § 3. Statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariuszy dysponujących powyżej jednej piątej ogółu głosów w spółce. Ograniczenie to może dotyczyć wyłącznie wykonywania prawa głosu z akcji przekraczających limit głosów określony w statucie. § 4. Statut może przewidywać także kumulację głosów należących do akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności w rozumieniu niniejszej lub odrębnej ustawy, a także określać zasady redukcji głosów. W takim przypadku do głosów z akcji spółki dominującej dolicza się głosy z akcji spółki lub spółdzielni zależnej. |
| Ustawodawca zmienił dotychczasowe i wprowadził nowe zasady umożliwiające ograniczenia praw głosu akcjonariuszy. Zamiarem ustawodawcy było zachowanie wpływu Skarbu Państwa na określone spółki, w których chce on zachować znaczny, aczkolwiek nie większościowy, pakiet akcji, jednocześnie dążąc do zapewnienia spółce w miarę rozproszonego akcjonariatu. Zgodnie z § 3, akcjonariusz zawsze może wykonywać prawo głosu z akcji dających mu co najmniej jedną piątą części ogółu głosów w spółce. Dodany do § 3 przepis stanowi, iż ograniczenie to może dotyczyć wyłącznie wykonywania prawa głosu z akcji przekraczających limit głosów określony w statucie. Dodany § 4 stanowi, że statut może przewidywać także kumulację głosów należących do akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności w rozumieniu niniejszej (art. 4) lub odrębnej ustawy (np. art. 4 pkt 14 i 15 OfPublU, art. 3 ust. 1 pkt 37 i 39 ustawy o rachunkowości), a także określać zasady redukcji głosów. W celu zastosowania redukcji głosów do głosów z akcji spółki dominującej dolicza się głosy z akcji spółki lub spółdzielni zależnej. Słusznie zauważa W. Popiołek7, iż nie jest możliwa redukcja pozbawiająca grupę spółek jako całość głosów nieprzekraczających limitu jednej piątej (czy wyższego określonego w statucie). | |
| Przymusowy odkup akcji | |
| [dodano] Art. 4181 § 1. Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 5% kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia sprawę podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich akcji przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy reprezentujących łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze większościowi). Przepisy art. 416 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.[...] | |