Abstrakt
W niniejszym opracowaniu Autor dokonuje analizy problematyki wyboru członków rady nadzorczej spółki akcyjnej w trybie głosowania oddzielnymi grupami akcjonariuszy. W części pierwszej opracowania Autor przedstawia zagadnienia dotyczące norm prawnych regulujących instytucję wyboru członków rady nadzorczej grupami, postanowień statutu normujących tę kwestię oraz procedury złożenia wniosku, skutków uchybienia terminowi jego złożenia i rozpatrzenia wniosku. W części drugiej (MoP Nr 5/2006) zostaną zaprezentowane zagadnienia dotyczące utworzenia grup dokonujących wyboru członków rady nadzorczej na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy m.in. zasady tworzenia grupy i sposób głosowania w grupach.
Wprowadzenie
Przeprowadzenie wyboru członków rady nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami stanowi specyficzny tryb powoływania piastunów tego organu, uregulowany w przepisach art. 385 § 3-9 KSH. Instytucja ta nie stanowi novum w polskim prawie spółek - w przepisach Kodeksu handlowego1 normy prawne jej dotyczące zawierał art. 379 § 3-5, wcześniej zaś art. 91ust. 3-5 Prawa o spółkach akcyjnych2. Nadal jednak problematyka związana ze wskazanym sposobem powoływania członków rad nadzorczych spółki akcyjnej rodzi wiele wątpliwości i rozbieżnych ocen formułowanych przez przedstawicieli doktryny. Wypowiedzi judykatury dotyczące tej materii nie są liczne, ponadto nie zawsze były jednolite. W tym stanie rzeczy, zważywszy na to, że wybór członków rady nadzorczej poprzez głosowanie w grupach akcjonariuszy może mieć miejsce niemal w każdej spółce akcyjnej3, podjęcie próby dokonania pogłębionej analizy zagadnień składających się na tę problematykę staje się zrozumiałe i uzasadnione.
Niezbędnym wydaje się ustalenie celu, jaki ma być realizowany poprzez tę instytucję prawną. Wypowiedzi zarówno doktryny4, jak i orzecznictwa są w tym względzie jednobrzmiące: służyć ma ona ochronie praw akcjonariuszy mniejszościowych, poprzez zapewnienie im wpływu na skład organów nadzoru5. W spółce akcyjnej akcjonariusze nie mają bowiem prawa do indywidualnego wykonywania kontroli, która jest sprawowana wyłącznie przez uprawnione do tego organy, w obecnym stanie prawnym przez radę nadzorczą. Z uwagi na okoliczność, że zasadą jest, iż członków tego organu powołuje i odwołuje walne zgromadzenie (art. 385 § 1 KSH), bezwzględną większością głosów (art. 414 KSH), to nie można wykluczyć niebezpieczeństwa zdominowania mniejszości przez akcjonariuszy dysponujących większością głosów na walnym zgromadzeniu, przejawiającego się w obsadzeniu wszystkich miejsc w radzie nadzorczej osobami pożądanymi przez większość6. Niebezpieczeństwo to uchylone zostanie w razie skutecznego przeprowadzenia wyboru członków rady nadzorczej w drodze głosowania odrębnymi grupami, co pozwoli grupie akcjonariuszy przedstawiających odpowiednio dużą część kapitału zakładowego, wprowadzić do rady nadzorczej osobę (osoby) cieszącą się zaufaniem akcjonariuszy tę grupę tworzących7. Przedstawiający się w ten sposób cel instytucji wyboru członków rady nadzorczej spółki akcyjnej w drodze głosowania oddzielnymi grupami, musi być brany pod uwagę w procesie dokonywania wykładni przepisów art. 385 § 3-9 KSH.
Normy regulujące instytucję wyboru członków rady nadzorczej grupami
Pierwszym zagadnieniem wymagającym rozstrzygnięcia, jest ustalenie jakiego rodzaju normami prawnymi posłużył się ustawodawca regulując omawianą instytucję. Wskazać bowiem trzeba, że pod rządem Kodeksu handlowego, poglądy formułowane w tej kwestii nie były jednolite. Niektórzy autorzy przyjmowali, że mamy do czynienia z normami ius cogens8. Wskazywano także na semiimperatywny charakter normy art. 379 § 3 KH, podnosząc, że dopuszczalne jest statutowe obniżenie minimalnego udziału w kapitale akcyjnym, uprawniającego do wystąpienia z wnioskiem o wybór rady nadzorczej grupami9.
W orzecznictwie prezentowane było zapatrywanie, zgodnie z którym „przepis art. 379 § 4 KH jest przepisem dyspozytywnym, w tym sensie, że możliwe są również inne sposoby utworzenia grupy dla dokonania wyboru członka rady nadzorczej”10. Na gruncie przepisu art. 385 § 3 KSH podniesiono, że nie można podwyższyć w statucie wysokości udziału w kapitale zakładowym, jaki reprezentować muszą akcjonariusze występujący z wnioskiem o wybór rady nadzorczej grupami11. |
Skłania to do postawienia pytania o dopuszczalność obniżenia statutem tego progu, co w razie ustalenia innego niż kogentny charakteru przedmiotowej normy prawnej, byłoby możliwe. Takie postanowienie statutu bez wątpienia przyczyniałoby się do wzmożenia [...]