Abstrakt

W niedługim okresie od wejścia w życie Prawa upadłościowego i naprawczego¹, w orzecznictwie sądów wystąpiły istotne rozbieżności co do składu, w jakim sąd upadłościowy powinien wydać postanowienie o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, do którego stosuje się przepisy nowej regulacji².

Uwagi wstępne

Dotychczasowe wyodrębnienie postępowania upadłościowego³ i postępowania układowego⁴ zostało zniesione w drodze rezygnacji z oddzielnego postępowania układowego i stworzenia w zamian jednolitego postępowania wobec niewypłacalnego dłużnika w postaci postępowania upadłościowego⁵. Postępowanie to może być natomiast prowadzone w jednym z dwóch trybów – bądź poprzez likwidację majątku dłużnika (co odpowiada dotych­­cza­sowemu postępowaniu upadłościowemu) bądź z moż­li­wością zawarcia układu (co z kolei odpowiada dotychczasowemu postępowaniu układowemu). W jednym i drugim przypadku dochodzi do ogłoszenia upadłości dłużnika, który odtąd, niezależnie od trybu postępowania, określany jest mianem upadłego.

Przesłanki wyboru jednego ze sposobów prowadzenia postępowania upadłościowego określają art. 14 i 15 PrUpadNapr. W szczególności, art. 14 ust. 1 PrUpadNapr przewiduje, że jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwi­dację majątku dłużnika, ogłasza się upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu.

Jednakże art. 14 ust. 2 PrUpadNapr stanowi, że postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu nie prowadzi się⁶, gdy z uwagi na dotychczasowe zachowanie się dłużnika nie ma pewności, że układ będzie wykonany, chyba że propozycje układowe przewidują układ likwidacyjny⁷.

W przypadku, gdy brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, ogłasza się upad­łość obejmującą likwidację majątku dłużnika (art. 15 PrUpadNapr).

W kolejnych przepisach ustawy dochodzi do głosu elastyczność nowej regulacji, przejawiająca się tu tym, że wybór sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego nie ma charakteru definitywnego. Otóż, art. 16 PrUpadNapr przewiduje, że sąd może zmienić postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli podstawy przeprowadzenia takiego postępowania ujawniły się⁸ dopiero w toku postępowania. Z kolei art. 17 ust. 1 PrUpadNapr stanowi, że sąd może zmienić postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika, jeżeli podstawy przeprowadzenia takiego postępowania ujawniły się⁹ dopiero w toku postępowania.

Odwołanie się w art. 16 i 17 PrUpadNapr, do podstaw przeprowadzenia postępowania upadłościowego w jednym z dwóch wskazanych trybów, nakazuje przyjąć, że przepisy te odwołują się do przesłanek wyboru sposobu pro­wa­dzenia postępowania, o których mowa w art. 14 i 15 PrUpadNapr, co oznacza, że zmiana postanowienia o ogłoszeniu upadłości w części dotyczącej sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego następuje w razie ujawnienia się przesłanek wskazanych w dwóch ostatnich przepisach.

Istota sporu co składu orzekającego o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego

Niniejsze opracowanie dotyczy właśnie wskazanych w art. 16 i 17 PrUpadNapr przypadków zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości, w części dotyczącej zmiany sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego.

Część sądów orzekających w tych sprawach¹⁰ uznaje, że postanowienie o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego powinno być wydane w składzie trzyosobowym. Jako uzasadnienie podaje się art. 18 PrUpadNapr, zgodnie z którym, sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie trzech sędziów zawodowych¹¹.

Odmienne stanowisko zakłada, że postanowienie o zmianie sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego sąd wydaje w składzie jednego sędziego – zgodnie z art. 150 PrUpadNapr.

Przedstawienie własnego stanowiska

1. Wskazanie właściwego przepisu określającego skład sądu

Odnosząc się do powyższego sporu, należy uznać, że oparcie się na treści art. 18 PrUpadNapr, w celu uzasad­nienia poglądu, że [...]