Abstrakt

Autorka w niniejszym opracowaniu podejmuje próbę przedstawienia wybranych odrębności proceduralnych, jakimi charakteryzuje się, jedno z ośmiu występujących w polskiej procedurze cywilnej postępowań odrębnych – postępowanie w sprawach gospodarczych (Dział IVa Tytułu VII Księgi pierwszej Części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego), które jest postępowaniem obligatoryjnym, funkcjonującym w trybie procesu. Swoje rozważania Autorka prowadzi na tle przepisów obowiązującego Kodeksu postępowania cywilnego oraz zmian w zakresie postępowania w sprawach gospodarczych wprowadzonych przez ustawę z 18.10.2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (ustawę przekazano Prezydentowi do podpisu). W części pierwszej zostały przedstawione zagadnienia dotyczące pozwu i jego odrębności w postępowaniu w sprawach gospodarczych, w tym takie kwestie jak: odpis reklamacji, odpowiedź pozwanego na reklamację powoda albo na wezwanie do dobrowolnego spełnienia żądania, konsekwencje zaniedbania obowiązków powoda. W części drugiej opracowania (MoP Nr 23/2006) Autorka przedstawi zagadnienia dotyczące podjęcia czynności pojednawczych w postępowaniu w sprawach gospodarczych oraz niedopuszczalności powództwa wzajemnego i ograniczenia zarzutu po­trącenia jako nowych odrębności przewidzianych w projekcie zmian KPC.

Wprowadzenie

Modyfikacje charakterystyczne dla postępowania gospodarczego, podyktowane są specyfiką rozpoznawanych spraw w tym postępowaniu. Dział IVa Tytułu VII Księgi pierwszej KPC daje wyraz tylko odrębnościom, a więc jedynie specyficznym jego cechom. Zatem postępowa­nie odrębne w sprawach gospodarczych stanowi lex specialis w sto­sunku do postępowania ogólnego procesowego. W związku z tym uzasadnionym jest przedstawienie wspomnianych uprzednio odrębności na tle przepisów ogólnych. Należy pamiętać, że ze względu na lokalizację przepisów o postępowaniu odrębnym w Księdze I „Proces” – ogólne uregulowania proceduralne znajdą zastosowanie i do omawianego tu postępowania w sprawach gospodarczych, przy oczywistym braku sprzeczności z przepisami art. 4791-479²⁷ KPC.

Wyszczególnienie spraw gospodarczych w pewną kategorię i przekazanie ich rozpoznania wyspecjalizowanym jednostkom organizacyjnym w postaci sądów gospodarczych zostało podyktowane tym, że sprawy gospodarcze charakteryzują się pewnymi cechami wspólnymi, odróżniającymi je zasadniczo od zwykłych cywilnych. Są one następujące:

1. Sprawy gospodarcze wiążą się z działalnością gospodarczą prowadzoną w sposób profesjonalny, tzn. stały i zarobkowy. Szczególnie prowadzenie tej działalności w opar­ciu
o wymogi ostrej konkurencji musi uwzględniać zasady opłacalności i zysku oraz zmierzać do szybkiego osiągania efektów.

2. Omawiane sprawy są częstokroć bardzo skomplikowane i to zarówno pod względem faktycznym, jak i prawnym.

3. Zazwyczaj sprawy te powstają w warunkach stałej współpracy stron, którym, jak się wydaje, powinno zależeć, aby toczące się postępowanie nie zerwało ich współpracy i nie doprowadziło do znacznego zantagonizowania stron.

4. W sprawach gospodarczych powinna być respektowana zasada autonomii stron, co pociąga za sobą ograniczenie kontroli sądowej w kwestii ich czynności dyspozytywnych dokonywanych w procesie.

5. W tych sprawach stronom chodzi głównie o racjonalne gospodarczo rozstrzygnięcie, które przedkładają nad ścisłe trzymanie się formalnej litery prawa¹.

Wyżej wymienione cechy przemawiają za tym, by sprawy charakteryzujące się tak daleko idącą specyfiką poddane zostały odrębnej procedurze. Koncentrując uwagę na odrębnościach proceduralnych należy pamiętać, że nie stanowią one jedynych modyfikacji tego postępowania. Ze względu na biorące w nim udział podmioty (np.: odrębne jednostki organizacyjne sądów powszechnych zwane sądami gospodarczymi, przedsiębiorcy jako strony) wyróżniamy odrębności podmiotowe. Poruszając natomiast zagadnienie odrębności przedmiotowych warto w tym miejscu wspomnieć, że wyrażają się one w charakterze rozpoznawanych w postępowaniu gospodarczym spraw (sprawy gospodarcze, czyli sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej).

Omówienie wszystkich wskazanych powyżej odrębności (podmiotowych, przedmiotowych i proceduralnych) wykraczałoby dalece poza ramy poniższego opracowania, dlatego też konieczne jest zawężenie jego przedmiotu do odrębności proceduralnych i to tych, które są ściśle związane z pozwem. Ponadto, przy omawianiu poszczególnych specyfikacji postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych uwzględnione zostaną propozycje zmian przewidywane w ostatniej nowelizacji procedury cywilnej.

Pozew i związane z nim odrębności

Zainicjowanie postępowania w sprawach gospodarczych – jak każdego innego postępowania procesowego – następuje na podstawie wniesienia pozwu, z tym że musi on odpowiadać dodatkowym warunkom. Jak wiadomo, wśród przepisów postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych istnieją również takie, które nakładają na strony określone obowiązki. Podobnie, jak w przypadku pozostałych [...]