Abstrakt

W niniejszym artykule autor podaje analizie zagadnienie udostępniania danych osobowych na wniosek. Rozważaniom poddano kwestie pojęcia i rodzaju udostępnienia, istoty udostępnienia, kwalifikacji udostępnienia w celu włączenia do zbioru, procedury udostępnienia danych osobowych. Dodatkowo artykuł został opatrzony tabelą wybranych uprawnień do żądania udostępnienia danych osobowych i wykresem sposobów postępowania z wnioskiem o udostępnienie danych osobowych.

Pojęcie i rodzaje udostępnienia

Udostępnianie danych osobowych jest jedną z form ich przetwarzania (art. 7 pkt 2 OchrDanychU)¹ polegającą, najogólniej rzecz biorąc, na okazaniu ich treści podmiotowi innemu niż administrator danych².

Wyróżnić można udostępnienie:

a) na wniosek innego podmiotu,

b) z własnej inicjatywy administratora udostępniającego dane³.

Podmiotem zwracającym się o udostępnienie danych może być:

a) osoba, której dane dotyczą (art. 32 ust. 1 pkt 3 in fine)⁴,

b) osoba trzecia, w tym inny administrator⁵.

Udostępnienie na wniosek osoby trzeciej może nastąpić w celu:

a) innym niż włączenie do zbioru (art. 29),

b) włączenia do zbioru (argumentum a contrario z art. 29)⁶.

Udostępnienie z własnej inicjatywy może nastąpić w tym samym celu, co udostępnienie na wniosek osoby trzeciej, a ponadto na rzecz:

a) osoby, której dane dotyczą⁷,

b) podmiotu, któremu zlecono przetwarzanie danych osobowych⁸.

Biorąc natomiast pod uwagę przepisy rozdziału 7 OchrDanychU można wyróżnić udostępnienie do państwa trzeciego oraz udostępnienie do państwa innego niż państwo trzecie (w tym udostępnienie na obszarze Polski).

Wszystkie te postaci udostępnienia danych są zróżnicowane co do przesłanek i procedury dokonywania. Można spotkać pogląd, w świetle którego udostępnianiem nie jest okazywanie treści danych podmiotom wykluczonym z zakresu pojęcia „odbiorca danych”, zgodnie z ograniczeniem tego pojęcia w art. 7 pkt 6 (podmiotowe ograniczenie udostępniania)⁹. Nie wydaje się on trafny. Po pierwsze, art. 29 nie wiąże udostępnienia danych z odbiorcą danych¹⁰. Po drugie, niezależnie od przyjętego nazewnictwa, okazanie danych innemu podmiotowi jest ich przetwarzaniem i wymaga spełnienia stosownych przesłanek. Skutków natomiast wyróżnienia odbiorców i nie-odbiorców danych upatrywać należy np. w odmienności obowiązku informacyjnego (przy którym wymienia się tylko odbiorców danych w rozumieniu art. 7 pkt 6).

Praktyka wskazuje, że największe trudności występują w przypadku udostępnienia danych na wniosek, w szczególności w celu włączenia do zbioru. Stąd celowe wydaje się sformułowanie dyrektyw ułatwiających administratorom rozstrzyganie tego rodzaju żądań.

Istota udostępnienia

Rozważając prawny charakter udostępniania danych osobowych, należy zauważyć, że występują tu dwie czynności: z jednej strony - umożliwienie zapoznania się z danymi, a z drugiej – powzięcie wiadomości o treści tych danych. W praktyce polegać to będzie na przekazaniu przez udostępniającego danych adresatowi na trwałym nośniku, w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z ich treścią (względnie umożliwienie ich zamieszczenia na takim nośniku)¹¹ oraz na gromadzeniu tych danych przez administratora, któremu je udostępniono. Dotyczy to w szczególności udostępnienia w celu włączenia do zbioru. Trudno sobie bowiem wyobrazić włączenie danych do zbioru wyłącznie na podstawie informacji zapamiętanych przez osobę, której dane są udostępnione (zwłaszcza gdy jest ich więcej)¹².

Każda z tych czynności wymaga spełnienia przesłanek przetwarzania (zgodnie z art. 23, 25, 27, 31, 31a lub 32). Inaczej mówiąc, aby udostępnienie było zgodne z prawem, zarówno udostępniający, jak i adresat danych muszą być uprawnieni do ich przetwarzania. Stąd:

a) osoba, której dane dotyczą jest uprawniona do przetwarzania swoich danych w ramach autonomii informacyjnej¹³,

b) źródłem umocowania podmiotu przetwarzającego dane na podstawie zlecenia jest to zlecenie,

c) w przypadku udostępniania danych w celu innym niż włączenie do zbioru, upoważnienie dla osoby zapoznającej się z danymi zawiera art. 29,

d) udostępnienie danych w celu włączenia do zbioru wymaga spełnienia ogólnych przesłanek przetwarzania danych (art. 23 albo 27)¹⁴.

Zgodnie z treścią art. 29, administrator udostępnia dane bądź podmiotom uprawnionym do ich otrzymania na podstawie przepisu prawa (ust. 1), bądź temu, kto wiarygodnie wykaże potrzebę ich posiadania (ust. 2). Stąd przepis ten pełni [...]