Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie Czytelnikowi przepisów prawa wspólnotowego, ze szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w przedmiocie stałego wykonywania zawodu przez radcę prawnego/adwokata z jednego z krajów członkowskich Unii Europejskiej w innym kraju Unii.

Wprowadzenie

Prawnik wykonujący swój zawód na zasadzie samozatrudnienia, w zależności od zakresu swojej działalności poza krajem pochodzenia, będzie mógł skorzystać z przepisów prawa wspólnotowego gwarantujących wolność świadczenia usług (art. 49 i n. Traktatu¹) lub przepisów, które gwarantują wolność przedsiębiorczości (art. 43 i n. Traktatu). W ogólnym zarysie można przyjąć, iż w przypadku, gdy radca prawny/adwokat pragnie prowadzić swoją praktykę prawniczą w przeważającej mierze w kraju członkowskim innym niż kraj pochodzenia, do jego działalności będą miały zastosowanie przepisy o wolności przedsiębiorczości. Natomiast w przypadku, gdy radca prawny/adwokat jedynie wypadkowo będzie świadczył usługi w innym Państwie Członkowskim, będzie on beneficjentem przepisów w przedmiocie wolności świadczenia usług.

Ponadto, należy mieć na względzie, że przepisy prawa wspólnotowego w przedmiocie swobody przedsiębiorczości będą miały zastosowanie nie tylko do radców prawnych wykonujących swój zawód na zasadzie samozatrudnienia, ale również do radców prawnych/adwokatów wykonujących zawód w innym kraju członkowskim na podstawie umów o pracę.

Pojęcia

W niniejszym artykule pojęcia „prawnik”, „radca prawny” i „adwokat” używane są zamiennie. Ponieważ artykuł jest kierowany głównie do radców prawnych, przeważa zastosowanie pojęcia „radca prawny”, należy jednak mieć na względzie, że podobne rozróżnienie „radca prawny” - „adwokat” w zasadzie nie jest znane w państwach Unii Europejskiej², a podmiotowy zakres zastosowania omawianych przepisów prawa europejskiego obejmuje obywateli Państw Członkowskich Unii, którzy uzyskali uprawnienia do posługiwania się jednym z określonych tytułów zawodowych.

Omawiana w tym artykule wolność przedsiębiorczości nazywana jest również swobodą działalności gospodarczej. W języku angielskim stosuje się termin establishment, a w stosunku do zawodu radcy prawnego ustawodawca polski w ustawie z 5.7.2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej³ zastosował termin „stała praktyka”. Stała praktyka została zdefiniowana w PrawZagrU jako stałe i systematyczne świadczenie pomocy prawnej przez prawnika zagranicznego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto, w niniejszym artykule stosowane są pojęcia „państwo pochodzenia” i „państwo przyjmujące”. Państwo pochodzenia oznacza Państwo Członkowskie Unii Europejskiej, w którym dana osoba uzyskała i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego, natomiast państwo przyjmujące jest to inne Państwo Członkowskie Unii Europejskiej, w którym radca prawny z kraju pochodzenia zamierza wykonywać praktykę zawodową, pomimo że swoje uprawnienia do wykonywania zawodu wywodzi z prawa państwa pochodzenia.

Podstawa prawna wolności przedsiębiorczości

Paragraf drugi art. 43 Traktatu definiuje swobodę przedsiębiorczości jako podejmowanie i prowadzenie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami na warunkach określonych przez ustawodawstwo państwa przyjmującego dla własnych obywateli.

Zastosowanie tego przepisu do prawników było na początku istnienia Wspólnoty sporne. Jednakże orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie [...]