Abstrakt

Ustawa - prawo własności przemysłowej, która obowiązuje już od pięciu lat, zawiera wadliwą regulację przepisów intertemporalnych. W ich świetle nie jest jasne, jakie normy prawne (ustawy nowej czy dawnej) należy stosować do stosunków prawnych powstałych przed wejściem tej ustawy w życie, a istniejących nadal pod rządami nowej ustawy. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza na tle czynności prawnych mających za przedmiot przeniesienie, obciążenie, zmianę treści lub zniesienie poszczególnych praw własności przemysłowej, gdzie występuje wiele praktycznych sporów. Niniejsze rozważania są zaś próbą usunięcia wskazanej wadliwości i wyjaśnienia dotychczasowych sporów.

Uwagi ogólne

W dniu 22.8.2001 r. weszła w życie ustawa - Prawo własności przemysłowej¹. Normuje ona stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych. W zamiarze ustawodawcy miała zastąpić dotychczasowe uregulowania w tym zakresie, tj. m.in. ustawę z 19.10.1972 r. o wynalazczości², ustawę z 31.1.1985 r. o znakach towarowych³ oraz ustawę z 30.10.1992 r. o ochronie topografii układów scalonych⁴. Zmiana stanu prawnego spowodowana była przede wszystkim koniecznością dostosowania prawodawstwa polskiego do wymogów międzynarodowych i wspólnotowych, jak również chęcią powrotu naszego ustawodawcy do koncepcji jednolitego aktu prawnego, która nawiązuje do rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 1928 r. o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych oraz występujących na świecie regulacji o charakterze kodeksowym (np. francuskiego Kodeksu własności intelektualnej⁵).

W nowej ustawie zmieniono m.in. - w stosunku do poprzednich regulacji - treść i zakres ochrony poszczególnych praw, wprowadzono nowe instytucje i pojęcia, czy uregulowano prawa niepodlegające dotychczas ochronie. Był to skutek nie tylko zobowiązań międzynarodowych i europejskich, ale także dyskusji doktrynalnej toczonej jeszcze na początku lat 90. XX wieku. Konieczność zmian była dostrzegana od dawna. Najważniejsze akty prawne w obszarze krajowej gospodarki - a takim bez wątpienia były dotychczasowe ustawy - muszą bowiem iść z duchem czasu. W końcu transformacja ustrojowa, czy europeizacja życia to podstawowe czynniki, które wpłynęły na zmiany naszej gospodarki, co nie mogło pozostać bez wpływu na kształt poszczególnych norm prawnych.

Wejście w życie Prawa własności przemysłowej spowodowało, że stosunkowo liczna grupa dyskutantów zaczęła analizować konstrukcje prawne zawarte w tej ustawie. Generalna ocena reformy prawa z tej dziedziny wypada na ogół pozytywnie. Nie brak także głosów, że nowa ustawa to nieudana próba zmiany prawa, spowodowana błędnymi założeniami wstępnymi, jak i niskim poziomem legislacyjnym⁶. Te ostatnie opinie dotyczą zwłaszcza przepisów intertemporalnych, rozwiązujących konflikty w czasie pomiędzy aktami zastąpionymi i ustawą nową. Dzięki ustawodawcy odpowiedź na pytanie o akt prawny, który będzie podstawą normatywną rozstrzygnięcia ewentualnego sporu nie okazuje się bowiem klarowna. Nasuwający się wniosek, że od wejścia w życie nowej ustawy chodzi tutaj o PrWłPrzem, nie jest wcale taki oczywisty. Taki stan rzeczy wymaga zmiany.

Kolizja norm prawnych w czasie - art. 315 PrWłPrzem

Gdy obowiązujący przepis prawny zostaje zastąpiony przez nowy przepis, często dochodzi zaś do tzw. kolizji norm prawnych w czasie. Dotyczy to w szczególności stosunków prawnych, które powstały pod rządem dawnej ustawy, ale trwają nadal także pod rządem ustawy nowej. Wówczas bowiem wyłania się kwestia czy do tych stosunków stosować ustawę nową czy dawną⁷. Co prawda, poszczególne akty zazwyczaj zawierają odpowiednie uregulowania tej problematyki. Jednak - jak podnosi się w doktrynie - przepisy intertemporalne należą do jednych z trudniejszych do precyzyjnego zaprojektowania i na ogół są źródłem wielu wątpliwości. Dlatego nie należy się dziwić, że w tym zakresie, wraz z wejściem w życie PrWłPrzem, w doktrynie rozgorzała dyskusja⁸, wsparta dodatkowo przykładami z judykatury.

Rozwiązanie konfliktu norm w czasie, przyjęte przez PrWłPrzem, budzi poważne obawy co do zasadności tezy o dostosowaniu tej ustawy do zasad bezpieczeństwa obrotu i zaufania do prawa. Przepisy prawa międzyczasowego odnoszące się do poszczególnych praw własności przemysłowej zawarte są w art. 315 PrWłPrzem. Ustawa przewiduje, że prawa istniejące w dniu jej wejścia w życie pozostają w mocy. Do praw tych stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 315 ust. 1 PrWłPrzem), podobnie jak do stosunków prawnych powstałych przed dniem wejścia PrWłPrzem w życie (art. 315 ust. 2 PrWłPrzem). Ustawowe warunki wymagane do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji ocenia się zaś według przepisów obowiązujących w dniu zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego, znaku towarowego lub topografii układów scalonych w Urzędzie Patentowym (art. 315 ust. 3 PrWłPrzem). Oznacza to, że zamiarem ustawodawcy było m.in. dalsze stosowanie przepisów ustawy dotychczasowej, tj. ustawy o wynalazczości z 1972 r., ustawy o znakach towarowych z 1985 r. czy ustawy o ochronie topografii układów scalonych z 1992 r. W konsekwencji prowadzi to do stanu, w którym [...]