Abstrakt
W niniejszym opracowaniu Autor podjął próbę rozstrzygnięcia problemu, czy na gruncie ustawy o ochronie danych osobowych status administratora danych przysługuje spółce cywilnej, czy też jej wspólnikom. Rozpatrując to zagadnienie dokonał analizy istoty spółki pod kątem podmiotowości prawnej, a także wskazał i zinterpretował odpowiednie przepisy prawne.
Pojęcie „administratora danych”
Ustawa z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych1, wprowadziła nieznane dotąd w polskim systemie prawa pojęcie „administratora danych”, nadając mu na gruncie tejże ustawy fundamentalne znaczenie.
W świetle definicji określonej w art. 7 pkt 4 OchronaDanychU, administratorem danych są: organ, jednostka organizacyjna, podmiot lub osoba, o których mowa w art. 3 OchronaDanychU, decydujące o celach i środkach przetwarzania danych osobowych. |
Z powołanej definicji wynika, że uzyskanie statusu administratora danych uzależnione jest od łącznego spełnienia kryteriów o charakterze podmiotowym i przedmiotowym.
Kryterium podmiotowe zostanie zrealizowane w przypadku zakwalifikowania określonego podmiotu pod dyspozycję art. 3 ust. 1 lub 2 OchronaDanychU, kryterium przedmiotowe natomiast - w razie stwierdzenia, że dany podmiot decyduje o celach i środkach przetwarzania danych osobowych.
Interpretując art. 3 w zw. z art. 7 pkt 4 OchronaDanychU należy stwierdzić, że administratorem danych może być organ państwowy lub samorządu terytorialnego, państwowa lub komunalna jednostka organizacyjna, podmiot niepubliczny realizujący zadania publiczne, a także osoba fizyczna i prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, które przetwarzają dane osobowe w związku z działalnością zarobkową, zawodową lub dla realizacji celów statutowych.
Spółka cywilna na gruncie Kodeksu cywilnego
W rozumieniu art. 860 § 1 KC, spółką cywilną jest stosunek obligacyjny powstały na podstawie umowy, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Na gruncie powołanego artykułu do essentialia negotii umowy spółki cywilnej należą:
- zobowiązane wspólników do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego,
- zobowiązanie wspólników do podjęcia oznaczonych w umowie działań, a w szczególności do wniesienia wkładów.
Dla potrzeb omawianego zagadnienia podstawowe znaczenie ma kwestia możliwości uznania spółki cywilnej jako jednostki organizacyjnej. Tylko wówczas bowiem mogłaby ona zostać uznana za administratora danych w świetle art. 7 pkt 4 w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 2 OchronaDanychU. Zawierając umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Tak więc dążenie do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego jest istotą spółki cywilnej. Cel gospodarzy musi być wspólny, co oznacza, że każdy ze wspólników powinien go co najmniej akceptować i dążyć do jego osiągnięcia. Sens istnienia spółki cywilnej byłby wątpliwy w sytuacji braku porozumienia co do wspólnego celu gospodarczego. W związku z tym, wydaje się, że wspólnicy spółki cywilnej powinni być w mniejszym lub większym stopniu zorganizowani, w przeciwnym razie trudno sobie wyobrazić możliwość wypracowania przez nich wspólnego celu gospodarczego, a tym bardziej dążenie do jego osiągnięcia. Spółka cywilna jest powszechnie uznawana za korporację, a więc zrzeszenie osób mające na celu realizację określonych wspólnych zadań. Cechą każdej korporacji, a więc również spółki cywilnej, jest nie tylko istnienie wspólnego celu, ale również współdziałanie zmierzające do osiągnięcia tego celu2.
Z powyższego wynika, że każdy wspólnik w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego zobowiązuje się podjąć określone w umowie działania polegające co najmniej na wniesieniu do spółki wkładów. Spółka cywilna jest zatem prawnoorganizacyjną formą współdziałania gospodarczego osób. Owo współdziałanie przejawia się nie tylko w postaci dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, czy wniesienia wkładów, ale także w postaci istnienia wspólnego majątku wspólników i niedopuszczalności jego podziału w czasie trwania spółki, czy chociażby solidarnej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. W związku z tym, wydaje się, że współdziałanie gospodarcze wspólników spółki cywilnej wymaga pewnego rodzaju (stopnia) organizacji i nie może odbywać się w sposób niezorganizowany czy chaotyczny.
Zdaniem K. Kruczalaka, spółka cywilna jest to struktura organizacyjnoprawna, powołana dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez jej wspólników. Jej wykorzystanie jako formy organizacyjnoprawnej współdziałania gospodarczego jest wskazane wszędzie tam, gdzie chodzi o zapewnienie uproszczonej struktury organizacyjnej, umożliwiającej każdemu wspólnikowi wpływ i kontrolę na wspólnie podjętą działalność gospodarczą3. Podobnie J. Gudowski twierdzi, że chociaż spółka cywilna jest przede wszystkim stosunkiem zobowiązaniowym, to jednak pozostaje także jednostką organizacyjną (o wyższym lub niższym stopniu zorganizowania). W tej właśnie formie, ze względu na swe funkcje w obrocie cywilnoprawnym i gospodarczym, spółka cywilna występuje wobec osób trzecich4. Autor podkreśla jednak, że teza ta nie znajduje w polskim porządku prawnym normatywnego odniesienia, a po zmianach dokonanych pod koniec lat dziewięćdziesiątych utraciła także praktyczne znaczenie. |
W polskiej doktrynie prawa oraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego5 od lat ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym, spółka cywilna nie ma osobowości prawnej6. Normatywną podstawę tego poglądu [...]